Η Τουρκία αδικεί τον εαυτό της

Του Άρη Στρατόπουλου, Ειδική συνεργασία με το Statesmen.gr

Το Statesmen είχε προαναγγείλει (15/12/2010) την εμπλοκή των διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, στην ενταξιακή πορεία της, ως πλήρους μέλους. Κάτι, που όπως έχουμε γράψει επανειλημμένα εδώ, θα αργήσει πολύ. Όχι μόνο από την άποψη της εξέλιξης των διαπραγματεύσεων, αλλά και αν αυτές καταλήξουν κάποτε, από την άποψη της πολύχρονης μεταβατικής περιόδου που την περιμένει.

Με τη λογική αυτή, η Γαλλία του Σαρκοζί, (επιμένω του Σαρκοζί, γιατί αν εκλεγεί άλλος Πρόεδρος από τους Σοσιαλιστές στην προεδρική εκλογή του χρόνου, πρέπει να θεωρείται βέβαιο, ότι η γαλλική στάση θ΄ αλλάξει) προτείνει αντί της ένταξης μια «προνομιακή σχέση», που στηρίζει και η Γερμανία σ΄ ένα βαθμό.

Η Τουρκία, όπως είναι αναμενόμενο, αντιδρά. Υποστηρίζει ότι η Ευρώπη την έχει περισσότερο ανάγκη, παρά η ίδια την Ευρώπη. Και έχει φροντίσει γι΄ αυτό. Έχει αναπτύξει μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική. Έχει δημιουργήσει σχέσεις καλής γειτονίας με χώρες που παραδοσιακά είναι αντιμέτωπες με τη Δύση και τις ΗΠΑ (Συρία, Ιράν), με τις οποίες θα μπορούσε να ρίξει γέφυρες συνεννόησης μεταξύ των δύο πλευρών. Από την άλλη, βρίσκεται σε εντυπωσιακή τροχιά οικονομικής ανάπτυξης, όταν η Ευρώπη και ειδικότερα η νότια Ευρώπη, βυθίζεται στην οικονομική και κοινωνική κρίση, ενώ η Ένωση προσπαθεί με τα δόντια να συγκρατήσει το ενιαίο νόμισμα.

Η βελγική προεδρία στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων (ΥΠΕΞ) στις 14/12/2010, θέλησε να βοηθήσει την Τουρκία να ανοίξει η συζήτηση στο κεφάλαιο που αφορά τον ανταγωνισμό. Χωρίς αποτέλεσμα, και μπρος στον κίνδυνο να ανασταλούν συνολικά οι διαπραγματεύσεις, κάτι που ζήτησαν ανεπισήμως ορισμένες χώρες.

Από τα 35 κεφάλαια που προβλέπει ο οδικός χάρτης των συνομιλιών, έχουν ανοίξει 13, και από αυτά έκλεισε μόνο ένα, το πιο ανώδυνο, που αφορά την Έρευνα και την Τεχνολογία. Η Κύπρος έχει παγώσει 12 κεφάλαια και η Γαλλία άλλα πέντε, τα πιο σημαντικά, για τα οποία οι δύο κοινοτικές χώρες έχουν θέσει βέτο.

Η βασική αιτία της κατάστασης αυτής είναι το Κυπριακό, αν και ο Τούρκος υπουργός Επικρατείας, αρμόδιος για τα ευρωπαϊκά θέματα δήλωσε ωστόσο, ότι οι σχέσεις Τουρκίας Ευρώπης δεν περνούν από την Κύπρο!

Η Τουρκία οφείλει να δει την πραγματικότητα. Πρώτον, η περίοδος που διέρχεται η Ευρώπη ενισχύει, κατ΄ αρχήν, αυτούς που στήριζαν και συνεχίζουν να στηρίζουν την άποψη, ότι η Ευρώπη χρειάζεται πρώτα απ΄ όλα να λύσει τα προβλήματά της, δηλαδή να εμβαθύνει, αντί να διευρυνθεί. Ήδη, οι 27 χώρες σήμερα είναι πολύ περισσότερες από αυτές που πραγματικά χρειάζεται η ευρωπαϊκή ενοποίηση, ώστε να γίνει πραγματικότητα και στο πολιτικό επίπεδο. Η οικονομική ένωση δεν μπορεί να συνεχισθεί χωρίς πολιτική ένωση, με έλλειψη ηγετικότητας, όπως εμφανίζεται σήμερα.

Δεύτερον. Η Τουρκία πρέπει να αντιληφθεί ότι η Ευρώπη φοβάται την άνοδο του τουρκικού εθνικισμού, που τροφοδοτείται από διάφορες πολιτικές που ακολουθούνται στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Ακόμη και στο θέμα του ισλαμισμού. Δεν είναι π.χ. ανεκτό, η Τουρκία να έχει σηκώσει τη σημαία της λειτουργίας τζαμιών στην περιοχή της Αττικής. Η συνθήκη της Λωζάνης ενδεχομένως να της δίνει κάποια «δικαιώματα» για τη Δυτική Θράκη και τη μουσουλμανική μειονότητα, δεν τη νομιμοποιεί όμως, ούτε το εσωτερικό καθεστώς της, που υποτίθεται, ότι συνεχίζει να είναι «λαϊκό», ούτε και σε διακρατικό επίπεδο. Και τούτο, ανεξαρτήτως της υποχρέωσης της ελληνικής πολιτείας να εξασφαλίζει χώρους θρησκευτικής λατρείας –επιμένω θρησκευτικής- για τους αλλόθρησκους ξένους που ζουν μόνιμα και νόμιμα στην Ελλάδα.

Τρίτον. Η Τουρκία οφείλει να αντιληφθεί είτε το θέλει είτε όχι, ότι δεν μπορεί επ’  άπειρον να αρνείται να αναγνωρίσει de jure ένα κράτος-μέλος της Ένωσης, την Κύπρο, από το οποίο εξαρτάται σε τελευταία ανάλυση η προσχώρησή της, εφόσον ουδείς, μεγάλος ή μικρός, μπορεί να αμφισβητήσει το δικαίωμα σε μια κοινοτική χώρα να προβάλλει βέτο. Δεν υπάρχει άλλη λύση. Πρέπει λοιπόν να επαναπροσδιορίσει την πολιτική της. Να αποδεχθεί μια πραγματικότητα. Να διευκολύνει μια λύση του Κυπριακού με βάση τις αποφάσεις του ΟΗΕ και το κοινοτικό κεκτημένο. Να σταματήσει τις «βόλτες» πάνω από τη θάλασσα και τον αέρα στο Αιγαίο, και να κάνει, αυτό που κάνουν όλες οι ανεπτυγμένες και πολιτισμένες χώρες: Να προσφύγει στη διεθνή δικαιοσύνη, για να αποφασίσει αν έχει δίκιο ή άδικο στις διεκδικήσεις της.

Σε μια περίοδο οικονομικής ανάπτυξης και εκδημοκρατισμού, η Τουρκία αδικεί τον εαυτό της και υποθηκεύει το ευρωπαϊκό μέλλον της, με πολιτικές σαν αυτές που αναφέρονται πιο πάνω. Η μόνη «δικαιολογία» που μπορώ να σκεφθώ στη φάση αυτή, είναι ότι η κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν δεν ελέγχει ακόμη απόλυτα τις ένοπλες δυνάμεις και τους  «γκρίζους λύκους», παρά τις θεαματικές εξελίξεις. Ας αποδείξει επιτέλους η Τουρκία με πράξεις και έργα, ότι ξέφυγε πλέον από ένα κακό παρελθόν, και ότι είναι έτοιμη, να αποτελέσει το νέο κεφάλαιο στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και ιστορία.

Δεν έχει πολλές ευκαιρίες μπροστά της. Αφενός, η κρίση στην Ευρώπη θα πάρει ακόμη πολύ χρόνο, με ενίσχυση αυτών που δεν θέλουν περαιτέρω διεύρυνση της Ένωσης, αφετέρου οι τρεις επόμενες προεδρίες είναι η Ουγγαρία, (Α΄ εξαμ. 2011), η Πολωνία (Β΄ εξάμηνο 2011), η Δανία (Α΄ εξάμηνο 2012) και ένα χρόνο μετά η Ελλάδα (Α΄ εξάμηνο 2014), όπου Πρωθυπουργός και Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα είναι ο Αντώνης Σαμαράς.