By JILL COLVIN and ZEKE MILLER Associated Press WASHINGTON (AP) — After months of questions about whether general election debates would...
Ύψωμα 731: Οι νέες Θερμοπύλες
BREAKING News
Βαρύς όμως ήταν και ο φόρος ζωής και αίματος των Ελλήνων. Οι πορείες συνεχείς. Το βάθος κατά το οποίο είχαν προχωρήσει οι Έλληνες εντός του αλβανικού εδάφους κυμαινόταν από 30 έως και 80 χιλιόμετρα, αναλόγως της τοποθεσίας. Οι θερμοκρασίες πολικές. Περίπου για τέσσερις μήνες μάχονταν κάτω από αντίξοες συνθήκες και ο υδράργυρος είχε σταματήσει στους μείον 20. Το χιόνι ξεπερνούσε τα δύο μέτρα. Οι νεκροί από τις παγοπληξίες ήταν περισσότεροι από τους νεκρούς της μάχης. Στρατιώτες κείτονταν νεκροί από το ψύχος στη σκοπιά, στα ορύγματα και οι πιο "τυχεροί" έφευγαν για κόσμο μακρινό μέσα στον ύπνο τους χωρίς να ξαναδούν ποτέ μάνα, αδέρφια, γυναίκα, παιδιά και φίλους. Και ο φασίστας επέμενε. Πίστευε. Ήλπιζε ότι θα έχει έστω και μία μάχη νικηφόρα σε βάρος αυτών που έριξαν το γόητρό του, αυτών των αθανάτων.
Οι Έλληνες δε βρέθηκαν απροετοίμαστοι. Το περιμένουν. Ξέρουν τις ενέργειες του αντιπάλου. Τι ψυχή! Να περιμένεις το θάνατο ενώ ξέρεις ότι έρχεται, ενώ ξέρεις ότι αν φύγεις θα σωθείς. Οι νικηφόρες επιθετικές ενέργειες των Ελλήνων σταματούν. Οργανώνονται αμυντικά.
Πιο συγκεκριμένα, ο Μουσολίνι μέσα στον πανικό του, επιστρατεύει τους πάντες, ακόμα και γόνους εξεχουσών οικογενειών για να πετύχει έστω και μία νίκη προτού επέμβουν οι σιδερόφρακτες στρατιές του Χίτλερ. Και ναι! Σπάει κάθε ρεκόρ! Καταφέρνει να συγκροτήσει 25 Μεραρχίες, 140.000 περίπου άντρες και τις βάζει να αναμετρηθούν εναντίον μόνο μίας κι εκείνης μειωμένης συνθέσεως, αφού αριθμούσε μόνο περί τους 3.000!!!
Η Ελληνική πλευρά δεν πανικοβάλλεται: αν και οι ενισχύσεις ήταν περιορισμένες, το ηθικό ήταν σε αρκετά υψηλό επίπεδο για να λιγοψυχήσουν. Δε το βάζουν κάτω και ξεκινούν πρόχειρες αμυντικές οχυρώσεις: συρματοπλέγματα, λαγούμια και ορύγματα μάχης κατά κύριο λόγο. Πολλές φορές, λόγω έλλειψης σκαπανικών, σκάβανε ολόκληρα ορύγματα με τα χέρια, ακόμα και με κουτάλια! Τέτοια θέληση είχαν να υπερασπίσουν το πάτριο έδαφος οι Έλληνες στρατιώτες.
Ο Μουσολίνι δίνει το σύνθημα. Ρίχνει το κύριο βάρος των δυνάμεών του στο πιο ευάλωτο, από εδαφικής απόψεως, σημείο, ένα απλό χωματοβούνι με υψομετρικό 731 στους πρόποδες του όρους Τρεμπεσίνα. Δεν υπολογίζει όμως ότι εκεί απέναντι βρίσκεται το ηρωικό ΙΙ/5 Τάγμα του Βολιώτη Διοικητή Δημήτριου Κασλά, ο οποίος έδωσε σαφής εντολές στους στρατιώτες του: «Έστω κι ένας να μείνει εδώ πάνω, το ύψωμα θα αντιστέκεται!» Αγνοώντας λοιπόν όλα αυτά, ο Ιταλός Φασίστας ανεβαίνει στο απέναντι ύψωμα το Κόμαριτ για να παρακολουθήσει, όπως ο ίδιος είπε, τον περίπατο των ανδρών του.
Να σημειώσουμε πως το Κόμαριτ βρισκόταν σε απόσταση βολής από το Ελληνικό Πυροβολικό! Τόση λύσσα είχε να δει τις Ελληνικές δυνάμεις να συνθλίβονται, ώστε η ιστορία τον κατέγραψε ως τον μοναδικό ηγέτη στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο που είδε από τόση κοντινή απόσταση πολεμική σύγκρουση. Ως άλλος Ξέρξης λοιπόν, έκατσε να δει αυτό που δεν πραγματοποιήθηκε ολόκληρο το χειμώνα του 1940, τη σύνθλιψη των Ελληνικών δυνάμεων.
9 Μαρτίου 1941, Κυριακή της Ορθοδοξίας, Μνήμη των Αγίων Σαράντα, ώρα 06:00 το πρωί. Η τιτανομαχία ξεκινά.
Το Ελληνικό Πυροβολικό προσπάθησε από την πλευρά του με πυρά ανάσχεσης να ανακόψει την προέλαση των τμημάτων αυτών και προξένησε σημαντικές απώλειες. Δεν επαρκούσαν όμως για να ανακόψουν την εχθρική επίθεση, οπότε και οι Ιταλοί ξεπερνούν το φραγμό των πυρών αυτών και αρχίζουν την ανάβαση στο ύψωμα. Προχωρώντας, και σε απόσταση 50 μέτρων από την κορυφή, αντιλήφθηκαν ότι δεν επέζησε κανείς από το σφοδρό βομβαρδισμό του υψώματος και περιχαρείς ανακοινώνουν μέσω ασυρμάτου την πρώτη τους νίκη, την κατάληψη του υψώματος 731. Ένα χαμόγελο διαγράφεται στο πρόσωπο του Μουσολίνι, ο οποίος δέχεται με χειραψίες τα συγχαρητήρια των στρατηγών του. Η ήττα των Ελλήνων φάνταζε κοντινή.
Όμως τότε έγινε ένα θαύμα.
Ο Μουσολίνι απογοητευμένος πετά τα κιάλια του κάτω! Ρωτά ξανά και ξανά με ποιους τα βάλανε.
Και το ύψωμα σφυροκοπείται από το Ιταλικό Πυροβολικό και πάλι και πάλι και πάλι, με αμείωτη ένταση. Όλμοι, πυροβόλα κάθε διαμετρήματος, ακόμα και η αεροπορία πήρε μέρος στις απεγνωσμένες προσπάθειες για την εκπόρθηση του υψώματος.
11 Μαρτίου 1941: Οι Ιταλοί αλλάζουν τακτική και εκμεταλλευόμενοι την πυκνή ομίχλη που επικρατούσε εκείνο το πρωινό, και χωρίς προπαρασκευή Πυροβολικού, περνούν απαρατήρητοι από τα πλάγια του υψώματος, μέσα από μια χαράδρα, ώστε να βγουν στην πλάτη των Ελληνικών γραμμών και να τους περικυκλώσουν.
14 Μαρτίου 1941: Ημέρα κομβικού σημείου. Οι Ιταλοί μετά από μέρες, καταφέρνουν να ανέλθουν στο ύψωμα 731 και όλα πλέον κρέμονται από μία κλωστή. Η ελληνική ανδρεία όμως, σαν βρόντος από κάπου ψηλά αντιλαλεί και μια κραυγή ακούγεται, που πάντοτε σημαίνει πολλά και κάνει τους εχθρούς να κοντοστέκονται: «Αέραααα»! Ο Λοχαγός Κουτρίδης επικεφαλής μια μικρής ομάδας επιχειρεί την ανακατάληψη του υψώματος. Όλοι παίρνουν θάρρος και τον ακολουθούν. Πλέον, πάνω στο αιματοβαμμένο ύψωμα, Έλληνες και Ιταλοί, δεν πολεμούν συμβατικά. Παλεύουν, με γροθιές, με ξιφολόγχες, με πέτρες, μπερδεμένοι αναμεταξύ τους, σκληροί, αλύγιστοι, φονικοί.
19 Μαρτίου 1941: Από την αυγή το εχθρικό πυροβολικό και οι όλμοι εντείνουν τα πυρά τους και ο ρυθμός που ακολουθούν είναι καταιγιστικός. Προμηνύεται αποφασιστική μάχη. Το πυροβολικό σταματά, όμως ένας βόμβος ακούγεται! Άρματα! Ο Μουσολίνι παίζει και το τελευταίο του χαρτί. Τα ερπυστριοφόρα, αφού πέρασαν από τη χαράδρα με τα 12.000 πτώματα, κονιορτοποιώντας ότι υπήρχε μπροστά τους, άρχισαν να ανεβαίνουν ανενόχλητα το ύψωμα, μιας και από Ελληνικής πλευράς απουσίαζαν τα αντιαρματικά όπλα. Τα άρματα δεν ήταν μόνα τους! Τα συνόδευαν 200 άντρες «Αρντίτι». Ο όρος σημαίνει «Παθιασμένοι πολεμιστές».
Οι Έλληνες πολεμιστές όμως αποδεικνύονται πιο παθιασμένοι. Ξεκινούν ένα είδους πετροπόλεμο με χειροβομβίδες και μολότοφ εναντίον των αρμάτων, ενώ ορμούν εναντίον των «Αρντίτι» με τις λόγχες πάνω στα όπλα. Οι γενναίοι του Μουσολίνι καταβάλλουν απεγνωσμένη προσπάθεια για να πείσουν τους αντιπάλους τους ότι δεν πτοούνται. Αγωνίζονται να επιδείξουν περιφρόνηση ακόμα και γι' αυτή τη ξιφολόγχη, όμως πάνω στον πανικό και στην ένταση τα πράγματα γίνονται χειρότερα γι' αυτούς, όταν επεμβαίνουν τα άρματα μάχης που τους συνοδεύουν. Τα θεριστικά πυρά τους δεν ξεχωρίζουν Έλληνες από Ιταλούς και η κατάσταση ξεφεύγει από κάθε έλεγχο.
Και πάλι όμως ο Λοχαγός Κουτρίδης έρχεται να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά. Μαζί με τον Έφεδρο Ανθυπολοχαγό Ρούντο στήνουν ένα βαρύ πολυβόλο με διατρητικές σφαίρες και βάλλουν εναντίον των αρμάτων. Και η μάχη γίνεται ακόμα σκληρότερη, αφού τραυματίες και ακρωτηριασμένοι ακόμα, σέρνονται στο έδαφος για να αποτελειώσουν αντίπαλους τραυματίες. Μια τελευταία πλευρική αντέφοδος των Ελλήνων δίνει το σύνθημα για την αρχή του τέλους αυτής της φοβερής σφαγής. Τα άρματα αποχωρώντας καταστρέφονται, άλλα από το Ελληνικό Πυροβολικό και άλλα γλιστρώντας και κατρακυλώντας στις πλαγιές του 731.
22 Μαρτίου 1941. Όλα μοιάζουν να τελειώνουν. Ο Μουσολίνι αποχωρεί ντροπιασμένος και αηδιασμένος, ενώ Ιταλοί κήρυκες παρουσιάζονται μπροστά από τις Ελληνικές γραμμές ζητώντας ανακωχή, για να μαζέψουν τα πτώματα τα οποία ανήλθαν στον εξωφρενικό αριθμό των 14.000! Ο Υπολοχαγός Λαυρεντίδης μεταβαίνει στο Ιταλικό στρατόπεδο, θέτοντας αυτός δικούς του όρους φυσικά, για την κατάπαυση του πυρός, οι οποίοι δε γίνονται δεκτοί από την Ιταλική πλευρά.
Νύχτα 23 προς 24 Μαρτίου 1941: Τελευταία απόπειρα κατάληψης του υψώματος με διπλή επίθεση στις 01:30 και στις 03:00 τα χαράματα. Λόγω του μικρού αριθμού των αντρών και των λίγων πυρομαχικών που διέθεταν, η επίθεση αποκρούστηκε με μπουκάλια μολότωφ, τα οποία οι Έλληνες στρατιώτες τα έσκαγαν κυριολεκτικά πάνω στα πρόσωπα των Ιταλών στρατιωτών. Οι εξαγριωμένοι Έλληνες δε σταμάτησαν εκεί, αφού με τόσες ημέρες μάχης, η υπομονή τους είχε εξαντληθεί. Τους καταδίωξαν, πέρασαν τη χαράδρα με τους χιλιάδες νεκρούς κι έφτασαν – ω του θάρρους τους – μπροστά από τις ιταλικές γραμμές! Επικράτησε πανικός στο ιταλικό στρατόπεδο, αφού μόνο αυτό δεν περίμεναν να δουν: μια χούφτα Έλληνες να τραγουδούν σαν τρελοί μπροστά από τις ιταλικές γραμμές ειρωνικά και χλευαστικά το «Κορόιδο Μουσολίνι»! Φύγανε μετά από ώρα, στα πρώτα κροταλίσματα των Ιταλικών πολυβόλων.
26 Μαρτίου 1941: Η σωτήρια ημέρα ήρθε! Η Γιουγκοσλαβία από φιλοαξονική, εξαιτίας ενός πραξικοπήματος, εν μία νυκτί, προσφεύγει στο συμμαχικό στρατόπεδο. Εκτεθειμένοι λοιπόν οι Ιταλοί από τα ανατολικά, σταματούν τις επιθέσεις σε όλο το μέτωπο, οπότε και οι υπερασπιστές του 731 αποδεικνύονται αληθινοί νικητές και παίρνουν, μετά από μέρες, βαθιές ανάσες.
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η μάχη του υψώματος 731 έκρινε τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Αν οι Ιταλοί έσπαγαν τις Ελληνικές γραμμές, τότε ο Χίτλερ δε θα επέμβαινε στην Ελλάδα. Αντιθέτως όμως επενέβηκε και οι επιπτώσεις ήταν ιδιαιτέρως σοβαρές. Πιο συγκεκριμένα, καθυστέρησε να επέμβει αργότερα στη Ρωσία, με αποτέλεσμα να τον πιάσει ο ρωσικός χειμώνας και να καθηλωθούν οι στρατιές του στα χιόνια και στις πολικές θερμοκρασίες.
Στο ύψωμα 731 δεν υπάρχουν πια βελανιδιές, αλλά το αίμα έχει ποτίσει βαθιά τη γη. Σε 17 ημέρες οι Ιταλοί εξαπέλυσαν περίπου 26 επιθέσεις. Τα πτώματά τους είχαν χρησιμεύσει για προπύργιο του ρημαγμένου λόφου.