Τα επίπεδα ανισότητας στην Ευρώπη

Του Guntram Β. Wolff

Τα επίπεδα ανισότητας διαφέρουν σε όλη την Ευρώπη. Ορισμένες χώρες που βρίσκονται σε μεγάλη οικονομική προσαρμογή έχουν πληγεί σκληρά από την αύξηση της ανισότητας σε συνδυασμό με την αύξηση των επιπέδων της ανεργίας κατά τα τελευταία δύο χρόνια. Ειδικά οι Γαλλία και Ισπανία είδαν μεγάλες αυξήσεις. Την ίδια στιγμή, κατά τη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας έχει παρατηρηθεί στη Γερμανία μια σημαντική πτώση της ανισότητας και των επιπέδων της ανεργίας. Ωστόσο, την ιστορία αυτή δεν μπορούμε να τη γενικεύσουμε: τα επίπεδα της ανισότητας έχουν υποχωρήσει σε Ελλάδα, Ιταλία και Πορτογαλία, παρά τις μεγάλες μακροοικονομικές προσαρμογές που περνούν. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την αποκάλυψη των παραγόντων πίσω από αυτές τις διαφορές, έτσι ώστε να μειωθούν οι επιπτώσεις των προσαρμογών της ανισότητας.

Οι αλλαγές στην ανισότητα είναι πολύ διαφορετικές μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Τα δεδομένα δείχνουν μια μικρή αύξηση των επιπέδων της ανισότητας στην ΕΕ με μονάδα μέτρησής τους τον συντελεστή Gini του διαθέσιμου εισοδήματος (βλέπε διάγραμμα). Την ίδια στιγμή, υπάρχουν εντυπωσιακές διαφορές μεταξύ των χωρών της ΕΕ, με ορισμένες χώρες να παρατηρούν αύξηση της ανισότητας και άλλες να παρατηρούν μείωσή της. Πιο συγκεκριμένα, η ανισότητα στη Γερμανία, την Ολλανδία και την Εσθονία έχει μειωθεί σημαντικά, ενώ έχει αυξηθεί πολύ στη Γαλλία και την Ισπανία.

Σημείωση: Συντελεστής Gini – Η σχέση των αθροιστικών μεριδίων του πληθυσμού, κατανεμημένου ανάλογα με το επίπεδο του εξισωμένου διαθέσιμου εισοδήματος, προς το αθροιστικό μερίδιο του συνολικού εξισωμένου διαθέσιμου εισοδήματος του προαναφερθέντος πληθυσμού. Το εξισωμένο διαθέσιμο εισόδημα ορίζεται ως το συνολικό εισόδημα ενός νοικοκυριού, μετά την αφαίρεση των φόρων και άλλων κρατήσεων, που είναι διαθέσιμο για δαπάνες ή αποταμίευση, του οποίου η διαίρεση με τον αριθμό των μελών του νοικοκυριού δίνει τους «εξισωμένους» ενήλικες. Τα μέλη του νοικοκυριού εξισώνονται με τη στάθμιση του καθενός ανάλογα με την ηλικία τους, χρησιμοποιώντας τη λεγόμενη τροποποιημένη κλίμακα ισοδυναμίας ΟΟΣΑ.

Λοιπόν, τι θα μπορούσε να εξηγήσει τις διαφορές μεταξύ των χωρών; Μια απλή υπόθεση θα μπορούσε να είναι ότι θα παρατηρείται μεγάλη αύξηση στην ανισότητα σε χώρες που προσαρμόζονται με μεγάλα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών κατά τη διάρκεια της κρίσης της ευρωζώνης, ενώ, για τις χώρες του Βορρά, ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Ωστόσο, μια απλή ματιά στα στοιχεία δείχνει ότι δεν είναι αυτή η περίπτωση. Μεταξύ των χωρών του προγράμματος, η ανισότητα έχει μειωθεί στην Ελλάδα και την Πορτογαλία, όπως έχει υποχωρήσει επίσης και στην Ιταλία. Επομένως, η ρύθμιση δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη αύξηση της ανισότητας.

Μια δεύτερη υπόθεση συνδέει την αύξηση της ανισότητας με την αύξηση της ανεργίας. Τα μεγαλύτερα επίπεδα ανεργίας στους χαμηλο- και μεσο-εισοδηματίες συνεπάγονται αύξηση στην ανισότητα του διαθέσιμου εισοδήματος. Ωστόσο, τη γενικευμένη αυτή υπόθεση διαψεύδει μια απλή γραφική παράσταση που συνδέει την αύξηση των ποσοστών της ανεργίας με την αύξηση της ανισότητας κατά τη διάρκεια 2007-11.

Σημείωση: Οι διαφορές στα επίπεδα της ανεργίας και τα επίπεδα του συντελεστή Gini την περίοδο 2007-2011, Στοιχεία του συντελεστή Gini μόνο για το έτος 2010 στην Ιρλανδία.

Παρατηρώντας τέσσερις μεγάλες χώρες της ευρωζώνης, γίνεται προφανές ότι ορισμένες χώρες που έχουν πληγεί σκληρά από την οικονομική κρίση υπόκεινται σε απότομη αύξηση της ανισότητας, η οποία προκύπτει από την αύξηση στην ανισότητα του εισοδήματος, καθώς και τα επίπεδα της ανεργίας. Και η Ισπανία, αλλά και η Γαλλία, αντίστοιχα, υποφέρουν από αυξήσεις της εισοδηματικής ανισότητας και των επιπέδων της ανεργίας. Από την άλλη πλευρά, η Γερμανία παρατήρησε σημαντικές μειώσεις τόσο της εισοδηματικής ανισότητας, αλλά και της ανεργίας. Ωστόσο, το γεγονός αυτό δεν είναι ένας γενικός κανόνας: στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Πορτογαλία παρατηρήθηκαν απότομες αυξήσεις στα ποσοστά ανεργίας, ενώ η ανισότητα μειώθηκε.

Για να αποκαλυφθεί η περίπλοκη σχέση μεταξύ της προσαρμογής και της ανισότητας στην ΕΕ απαιτείται περαιτέρω έρευνα και το θέμα αυτό είναι σίγουρα ζωτικής σημασίας για την ευημερία της κοινωνίας μας, καθώς και για το μέλλον της ΕΕ.

capital.gr