ΝΙΚΟΣ ΡΟΛΑΝΔΗΣ: Είμαστε ένα εύκολο πειραματόζωο, αυτή είναι η τύχη μας

 

Οι ξένοι για να μπορούν να μας αδικούν βοηθούνται από τα δικά μας λάθη

Δεν φταίνε οι Ευρωπαίοι γιατί αφήσαμε μια μαύρη τρύπα 10 δις στα δημόσια οικονομικά και τις τράπεζες μας υπό κατάρρευση, λέει ο πρώην Υπουργός Νίκος Ρολάνδης και τονίζει πως πρέπει να κόψουμε το λαιμό μας για να κρατήσουμε ζωντανές όσο μπορούμε περισσότερο τις υπηρεσίες μαζί με το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Κάνει έκκληση προς αυτούς που αποφασίζουν σήμερα να μην παραβλέπουν τις απειλές της Τουρκίας, διότι είναι μια πολύ επικίνδυνη χώρα. Προβλέπει ότι χωρίς λύση του Κυπριακού και χωρίς διευθέτηση για το φυσικό αέριο, η Κύπρος δεν θα μπορέσει να το αξιοποιήσει και παροτρύνει να μην κάνουμε με το φυσικό αέριο ότι κάναμε με την οικονομία.

Της Αντιγόνης Σολομωνίδου Δρουσιώτου

«Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κι’ οι πλατείες κι’ όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι;» του αγαπημένου σας Καβάφη. Αργήσαμε, αμελήσαμε και τώρα έχει ανοίξει το Κουτί της Πανδώρας με τα μύρια κακά;

Χωρίς καμιά αμφιβολία, το γεγονός και μόνο ότι μας δίνει 10 δις η Ευρώπη για τα δημόσια οικονομικά και όχι για τις τράπεζες, σημαίνει ότι έχουμε μια μαύρη τρύπα στο δημόσιο τομέα. Σε ότι αφορά τη Λαϊκή ουσιαστικά δεν υπάρχει, το ένα κομμάτι της θα το πάρει η Τράπεζα Κύπρου μαζί με την υποχρέωση 9,2 δις που η Λαϊκή πήρε από τον ELA, έτσι την τρύπα εκείνη την τραπεζική (7 δις ανακεφαλαίωση τραπεζών + 10 δις ELA) την βλέπω γύρω στα 17 δις. Ένα ποσό 27 δις (10 δις για δημόσια οικονομικά + 17 δις τράπεζες) για το μέγεθος της οικονομίας της Κύπρου  είναι ασήκωτο. Ο Νίκος Αναστασιάδης παρέλαβε μια ρημαγμένη χώρα και άρχισε αυτή την τιτάνια προσπάθεια. Θα περάσουμε μέσα από πολύ δύσκολους δρόμους και για να έλθω στους στίχους του Καβάφη, φτάσαμε στο σημείο να περιμένουμε τους βαρβάρους για να μας σώσουν. Ήλθαν και όπως λέει ο Καβάφης είναι κι αυτοί μια κάποια λύση. Είναι γεγονός ότι αυτό που μας επέβαλαν οι εταίροι μας είναι μια κάποια λύση.

Οι βάρβαροι ήλθαν για να μας εκβιάσουν;

Η συμπεριφορά τους, ο τρόπος που ενήργησαν ήταν απαράδεκτος, αλλά από την άλλη να δούμε κι εμείς τι κάναμε για να φτάσουμε ως εδώ. Βρήκα μια ομιλία του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ήμουν παρών όταν την εκφώνησε τον Απρίλιο του 1983. Είπε ότι οι ξένοι για να μπορούν να μας αδικούν βοηθούνται από τα δικά μας λάθη. Εμείς αφήσαμε μια μαύρη τρύπα 10 δις στα δημόσια οικονομικά και τις τράπεζες υπό κατάρρευση. Δεν φταίνε γι αυτά οι Ευρωπαίοι. Το σκάνδαλο είναι ότι έδωσε ο ELAστη Λαϊκή 9,2 δις εκ των οποίων τα 5 δις πήγαν στην Ελλάδα, υπό θολές συνθήκες. Δεν νομίζω ότι ο μέσος πολίτης αλλά και πολιτικός γνωρίζει γιατί και πώς πήγαν.

Όλα αυτά τα ήξερε η Κεντρική Τράπεζα;

Βέβαια και πρέπει να τα έχει τεκμηριώσει η Λαϊκή προς την Κεντρική για να δεχτεί να φύγουν, αλλά δεν ξέρω αν αυτές οι τεκμηριώσεις έχουν ελεγχθεί επαρκώς από την Κεντρική Τράπεζα. Δυστυχώς είχαμε το πρόβλημα της έλλειψης επικοινωνίας Κεντρικής Τράπεζας με Κυβέρνηση το οποίο προκάλεσε μεγάλο κακό, αλλά την εποχή της εκροής προς την Ελλάδα από τη Λαϊκή ήταν και ο νυν Διοικητής στη θέση του. Ο Πρόεδρος διόρισε ήδη επιτροπή για διερεύνηση των τραπεζικών θεμάτων.

Ο κόσμος έχασε την εμπιστοσύνη του στις έρευνες.

Το μεγαλύτερο διαχρονικό ανέκδοτο της Κύπρου είναι η φράση «το μαχαίρι θα φτάσει στο κόκαλο». Την ακούω εδώ και 50 χρόνια και ούτε μαχαίρι είδαμε ούτε κόκκαλο ως τώρα. Θέλω να πιστεύω ότι αυτή τη φορά, μετά την καταστροφή θα αποδοθούν ευθύνες και θα οδηγηθούν ορισμένοι στα δικαστήρια. Φυσικά δεν έπρεπε να συμβούν όσα συνέβηκαν, διότι δεν είναι απόλυτη θεραπεία το να πάνε κάποιοι φυλακή.

Πληρώνουμε τα λάθη μετριοτήτων που μας κυβερνούν;

Νομίζω ναι, δεν υπάρχει αμφιβολία και στον χρηματοπιστωτικό τομέα και στον πολιτικό τομέα, υπάρχουν πελώρια λάθη. Υπάρχουν άνθρωποι αδιάφοροι που πιθανόν να έχουν συμφέροντα, σιωπά ο ένας για να κρύψει αυτά που έκανε ο άλλος.

Τι πρέπει να κάνουμε την επόμενη μέρα;

Πρέπει να κόψουμε το λαιμό μας για να κρατήσουμε ζωντανές όσο μπορούμε περισσότερο τις υπηρεσίες μαζί με το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Όταν βάζεις περιορισμούς στη διακίνηση χρημάτων καταστρέφεις την εμπιστοσύνη του κόσμου και επιβραβεύεις την ύφεση.

Συμφωνώ, αλλά ορισμένες υπηρεσίες είχαν αναπτυχθεί στην Κύπρο σε τεράστιο βαθμό, έχουμε καλά μορφωμένο και εξειδικευμένο προσωπικό, ένα όμορφο νησί για να κατοικούν οι ξένοι, υπάρχει ασφάλεια, σχολεία που μπορούν να στείλουν τα παιδιά τους. Υπάρχει ένα θετικό περιβάλλον. Αν εκμεταλλευτούμε αυτό το περιβάλλον με τις καλές σχέσεις που δημιουργήθηκαν με διάφορες εταιρείες που είναι εδώ, ελπίζω να μπορέσουμε να συγκρατήσουμε τουλάχιστον ένα μέρος αυτού που καταστράφηκε και να προσπαθήσουμε να το μεγαλώσουμε.

Πώς εξασφαλίζεται η εμπιστοσύνη των καταθετών;

Αυτή έχει ραγίσει, αλλά πρέπει να προσπαθήσουμε να την ανακτήσουν οι καταθέτες. Ίσως θα πρέπει να ζητήσουμε τη βοήθεια από κάποιους επαγγελματίες, ανθρώπους με σημερινές ιδέες, για να δούμε πώς μπορεί να βοηθηθεί αυτός ο τομέας. Ασφαλώς υπάρχουν πολλά ερωτηματικά γιατί να μείνουν, αλλά υπάρχουν και κάποια πλεονεκτήματα που μπορεί να προωθήσει ένας ειδικός. Φυσικά θα επικρέμεται πάντοτε ο κίνδυνος των τραπεζών. Η Λαϊκή Τράπεζα ξεκίνησε από τη Λεμεσό, με το όνομα «BanquePopulairedeLimassol», δεν ξέρω γιατί στα γαλλικά, από προύχοντες Λεμεσιανούς. Έγινε μια μεγάλη τράπεζα που καταστράφηκε μέσα σε λίγα χρόνια. Οι μετοχές της Τράπεζας Κύπρου τα παλιά χρόνια ήταν το φυλακτό που πήγαινε από τη μια γενιά στην άλλη στη Λευκωσία. Αυτό το περήφανο συγκρότημα έχει αυτή την στιγμή στο λαιμό του 9,2 δις ευρώ από τον ELAπέραν των άλλων προβλημάτων. Είναι πολύ δύσκολο να σηκώσει αυτό το βάρος. Αν αρχίσουν εκροές καταθέσεων θα πρέπει να πάρει από τον  ELAκαι άλλα χρήματα για να μπορέσει να επιβιώσει. Μαζί με τα 9,2 δις θα πρέπει να δώσουν στην Τράπεζα Κύπρου και τις εξασφαλίσεις που έδωσε η Λαϊκή για να πάρει τα 9,2 δις του ELAπου είναι υποθήκες πελατών της.

Μπορεί ο ELAνα έλθει ο ίδιος να εκποιήσει τις υποθήκες της Λαϊκής;

Πιθανόν, δεν έχουμε προηγούμενο για να ξέρω, αλλά για να πάρει τα 9,2 δις η Λαϊκή έδωσε διάφορες υποθήκες της στον ELA, μπορεί όλα να συμβούν, δεν ξέρω.

Πρόταξαν οι εταίροι τα πολιτικά συμφέροντα παρά τα οικονομικά;

Ασφαλώς δεν διαχωρίζονται αυτά τα πράγματα στο μυαλό της Ευρώπης, είμαστε ένα εύκολο πειραματόζωο, αυτή είναι η τύχη μας.

Κάνω κούρεμα στην Κύπρο για να δω πώς θα αντιδράσει η αγορά.

Ναι, ο κόσμος είναι αδίστακτος σήμερα και εμείς δεν το καταλαβαίνουμε, έχουμε τα δικά μας μεγαλεία.

Μπορεί η Γερμανία να σου λέει ότι δεν είναι καλό το χρηματοπιστωτικό σου σύστημα και πρέπει να το αλλάξεις;

Όχι, αλλά εμείς με τα λάθη μας της δώσαμε το δικαίωμα να το κάνει, με τα 9.2 δις που πήραμε από τον ELA, τα 7 δις για την ανακεφαλαίωση των τραπεζών και την τρύπα των 10 δις στα δημόσια οικονομικά. Μπήκαμε το 2004 δέκα χώρες στην ΕΕ και είμαστε οι πρώτοι στον οικονομικό τομέα, καμιά από αυτές δεν έφτασε σήμερα στο σημείο το δικό μας. Γιατί; Διότι κάπου πέσαμε έξω.

Πάντα φταίνε οι άλλοι και όχι εμείς;

Βεβαίως, και αυτό το είπε ο Καραμανλής σε εκείνη την ιστορική του ομιλία.

Τι απαντάτε στις φωνές ότι είναι καιρός να φύγουμε από την ευρωζώνη;

Πρέπει να μείνουμε στην ευρωζώνη διότι εδώ ανήκουμε εκτός αν εκ των πραγμάτων βρεθούμε από μόνοι μας εκτός. Η επιστροφή στη λίρα δεν είναι επιλογή.

Ποιοι θα κληθούν σήμερα να  κάνουν τις μεγαλύτερες θυσίες;

Η ανεργία θα ανεβεί πολύ, θα κλείσουν εταιρείες, η ρευστότητα στην αγορά θα μειωθεί τελείως και η απόδοση των εταιρειών θα μειωθεί.

Πώς θα μπορεί να αντιμετωπιστεί η ανεργία και κυρίως στους νέους;

Εκεί είναι τα δύσκολα διότι οι νέοι που θα δημιουργήσουν τη χώρα χάνουν τα όνειρά τους, τη προσδοκίες τους για το μέλλον, καταστρέφονται στην αρχή της ζωής τους. Οι μεγάλοι τομείς που μπορούμε να στραφούμε είναι οι υπηρεσίες, ο τουρισμός, η βιομηχανία και το φυσικό αέριο.

Κανείς δεν μιλά για τις άλλες παραμέτρους του μνημονίου. Υπάρχουν κάποιες φορολογίες που μας περιμένουν.

Ναι, και αυτά θα δημιουργήσουν άλλα προβλήματα. Η Κυβέρνηση θα προσπαθεί να εισπράξει από τον μη έχοντα και η οικονομία θα πάρει άλλους ρυθμούς, διότι δεν θα μπορούν να αποδώσουν τα κυβερνητικά ταμεία αυτά που αναμένεται. Το ένα κακό φέρνει το άλλο.

Μια αισιόδοξη νότα. Η Κύπρος πέρασε από τεράστιες δυσκολίες μέχρι σήμερα, κυρίως το ’74 και κατορθώσαμε να ανορθωθούμε. Βέβαια δεν είναι οι ίδιες συνθήκες με τότε ούτε οι ίδιοι άνθρωποι. Σήμερα μάθαμε να ζούμε με λανθασμένο τρόπο, μπήκαμε στη δίνη του καταναλωτισμού αλλά θέλω να ελπίζω ότι θα μπορέσουμε σταδιακά να ξανακτίσομε τη χώρα μας.

Χωρίς λύση του Κυπριακού δεν θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε το φυσικό αέριο

Το φυσικό αέριο είναι η ελπίδα μας;

Επειδή ασχολούμαι με το θέμα της ενέργειας γνωρίζω πως για να μπορέσουμε να το αξιοποιήσουμε θα φτάσουμε στο 2020. Πιο νωρίς δεν είναι εύκολο να το αξιοποιήσουμε οικονομικά. Δεν έρχεται κανείς να σε πληρώσει για κάτι που είναι θαμμένο στη γη, δεν έχεις ακόμα βεβαίωση, δεν έχεις βρει τους επενδυτές να το φέρουν στη ξηρά, τους επενδυτές για το τερματικό υγροποίησης και τους αγοραστές.

Κάποιοι ισχυρίζονται ότι θα μπορούσαμε να πουλήσουμε ένα μέρος;

Όχι, δεν μπορούμε, δεν είναι αξιοποιήσιμο αυτή την στιγμή, δυστυχώς ο καθένας ανοίγει το στόμα του και λέει ότι θέλει. Αν υπήρχαν οι ενδιαφερόμενοι να αγοράσουν δεν θα έρχονταν; Μπορείς να πουλήσεις ένα κομμάτι ενός βυθοτεμαχίου αλλά για μικρά ποσά. Έχουμε φυσικό αέριο τεράστιας αξίας.

Το να έχω φυσικό αέριο είναι το πρώτο, το να μπορώ να το αξιοποιήσω είναι το δεύτερο και το τρίτο σε ποια τιμή θα μπορώ να το πωλήσω όταν το έχω με βάση τη διεθνή παραγωγή του φυσικού αερίου;

Το τελευταίο που είπες είναι το πιο σημαντικό. Μας λείπουν τέσσερα πράγματα, η βεβαίωση ότι υπάρχει το φυσικό αέριο, οι επενδύσεις για την υγροποίησή του, η τιμή πώλησης και οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι.

Η Nobleείπε ότι θα κάνει τη βεβαιωτική γεώτρηση νωρίτερα.

Ναι, αλλά η Nobleδεν είναι πολύ μεγάλη εταιρεία, είναι μικρού – μεσαίου μεγέθους, έτσι δεν μπορεί να προχωρήσει πολύ γρήγορα. Το δικό μας φυσικό αέριο ισοδυναμεί με ένα τοις χιλίοις των παγκοσμίων αποθεμάτων. Έχουμε ως τώρα, περίπου 6 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια και τα παγκόσμια αποθέματα είναι 6.4 τετράκις εκατομμύρια κυβικά πόδια. Άσε που νομίζουμε ότι είμαστε ο παγκόσμιος ομφαλός. Πρώτα πρέπει να επιβεβαιωθεί η ποσότητα, μετά να έλθει το αέριο στη ξηρά (χρειάζεται ένας υποθαλάσσιος αγωγός που θα στοιχήσει 1,5 -2 δισεκατομμύρια δολάρια) και μετά πρέπει να υγροποιηθεί το αέριο, που θα χρειαστούν άλλα 10-12 δις δολάρια. Σήμερα για 6 δις πουλήθηκε η Κύπρος, φαντάσου τι θα γίνει για τα 10-12 δις. Μετά είναι η τιμή που θα ισχύει από το 2020 που θα παραχθεί το υγροποιημένο αέριο μέχρι το 2040 που θα τελειώσει η παραγωγή.

Εδώ έχουμε ένα πρόβλημα;

Ναι, είναι το σχιστολιθικό φυσικό αέριο. Αυτή την στιγμή οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο Καναδάς βρίσκονται πάνω σε μια θάλασσα σχιστολιθικού αερίου και η τιμή εκεί έπεσε από τα 7 δολάρια στα τρία. Η Ευρώπη άρχισε να προσπαθεί να βγάλει κι αυτή σχιστολιθικό φυσικό αέριο, ο λόγος που δεν το κάνει είναι ότι πρέπει να χρησιμοποιηθούν ορισμένες τοξικές ύλες και η ΕΕ δεν το δέχεται ακόμα. Πιέζει η Πολωνία, η Ουκρανία και άλλες χώρες. Αν το βγάλουν η τιμή θα πάει προς τα κάτω και τότε τα πράγματα θα είναι διαφορετικά. Γι αυτό βάζω όλα τα πράγματα στο πανέρι για να ξέρουμε πού είμαστε.

Μπορεί όταν θα έχουμε το φυσικό αέριο να είναι τόσο χαμηλή διεθνώς η τιμή του που να είναι άνθρακες ο θησαυρός;

Όχι, δεν νομίζω. Η ελπίδα είναι ότι το δικό μας φυσικό αέριο θα μπορεί να έχει μια καλή τιμή.

Φωνάζετε για τον παράγοντα Τουρκία, τον οποίο φαίνεται να αγνοούμε αυτή την στιγμή.

Έχουμε τρία σοβαρά θέματα στην Κύπρο, την οικονομία, το Κυπριακό και το φυσικό αέριο. Την οικονομία την αφήσαμε ως το τέλος του κρημνού και τρέχουμε τώρα που πέσαμε από τον κρημνό. Είχα κάνει εισηγήσεις κατά καιρούς, για να συνδυάσουμε το φυσικό αέριο με τη λύση του Κυπριακού και να το χρησιμοποιήσουμε ως καταλύτη, τις οποίες ο κ. Ταλάτ όταν ήταν «Πρόεδρος» αλλά και μετά τις επικρότησε.

Τι εισηγείστε;

Εφόσον θα χρησιμοποιήσουμε το φυσικό αέριο για τη λύση του Κυπριακού και φέρουμε μέσα Τουρκία και Ελλάδα, μπορούμε να επιδιώξουμε μια καλύτερη λύση από αυτές που μας προτείνουν πρόσφατα, διότι έχουμε αντάλλαγμα. Να γίνει μια δίκαιη κατανομή του φυσικού αερίου μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, ίσως με βάση την πληθυσμιακή αναλογία, ή μια παραπλήσια επιλογή και να περάσουμε το φυσικό αέριο μέσω Τουρκίας και Ελλάδας, με τον αγωγό που υπάρχει αυτή την στιγμή. Ξεκινά από το Καρατζαπέι της Τουρκίας και πάει στην Κομοτηνή. Ήδη η Τουρκία με την Ελλάδα δουλεύουν πάνω σε αυτή τη βάση.

Υπάρχουν αντιδράσεις για την εμπλοκή της Τουρκίας.

Μα αν εμπιστευόμαστε την Τουρκία για να λύσουμε το Κυπριακό, διότι θα έχει ρόλο η Τουρκία σε περίπτωση ομοσπονδιακής ή άλλης λύσης, δεν θα την εμπιστευτούμε για το αέριο; Αν δεν εμπιστευόμαστε την Τουρκία για τίποτε, τότε να πάμε για διχοτόμηση. Να μην νομίζουμε ότι θα αφήσει η Τουρκία, ένα πλούτο αυτού του μεγέθους ο οποίος στη χειρότερη περίπτωση θα είναι κάποιες εκατοντάδες δισεκατομμύρια, να τον πάρουμε εμείς μόνοι μας. Η Τουρκία είναι μια πολύ επικίνδυνη χώρα. Πρέπει να είμαστε οι πιο αφελείς της υφηλίου. Η Τουρκία έχει πολλούς τρόπους να μας κάνει το βίο αβίωτο και τότε θα είναι η χειρότερη και η μεγαλύτερη καταστροφή που θα έχουμε ποτέ.

Μα δώσαμε τεμάχια σε αμερικάνικες εταιρίες, Γάλλους κλπ.

Οι αμερικάνικες και οι άλλες ξένες εταιρείες αν υπάρξει κρίση θα συνεργαστούν με το νέο αφέντη, όπως συνεργάζονται και στην κατεχόμενη Κύπρο. Αν πάτε στα κατεχόμενα θα δείτε πως υπάρχουν προϊόντα όλων των διεθνών εταιρειών. Χωρίς λύση του Κυπριακού και χωρίς διευθέτηση για το αέριο, η Κύπρος δεν θα μπορέσει να αξιοποιήσει το φυσικό της αέριο. Είμαι ένας από τους ελάχιστους που το φωνάζουν και θα εξακολουθώ να το φωνάζω. Ελπίζω να ακουστεί η φωνή μου πριν να είναι αργά. Να μην κάνουμε με το αέριο ότι κάναμε με την οικονομία.

Μπορεί σε αυτή την κατάσταση να υπάρξει λύση Κυπριακού;

Δεν μιλώ για σήμερα, διότι το αέριο για να έλθει θέλει 6-7 χρόνια. Αν νομίζουμε ότι χωρίς δύναμη και συμμάχους, μπορούμε να αντισταθούμε στην Τουρκία, είμαστε αφελείς. Αποκαλύφθηκε τώρα με την οικονομία πόσοι από τους 16 εταίρους ήταν οι σύμμαχοι μας. Είμαστε εντελώς μόνοι, ούτε καν η Ελλάδα δεν στάθηκε δίπλα μας, έχει κι εκείνη μνημόνιο και δεν τολμά να μιλήσει.

Άρα ο λαός υπό μνημόνιο είναι υποχείριο;

Σε μεγάλο βαθμό είναι ασφαλώς, γι αυτό λέω ότι δεν λύεται σήμερα το Κυπριακό. Να σου πω ένα εφιαλτικό σενάριο. Αν η Τουρκία που έχει τη δύναμη, είναι και αδίστακτη, με κάποια δικαιολογία σχετικά με τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων καταφθάσει μια καλή πρωία και καταλάβει εκείνα τα 5-6 τετραγωνικά χιλιόμετρα που είναι οι εγκαταστάσεις για φυσικό αέριο και όλες οι άλλες ενεργειακές εγκαταστάσεις, τι θα κάνουμε;

Είμαστε κράτος – μέλος της ΕΕ.

Δεν είμαστε υπό κατοχή εδώ και χρόνια έστω κι αν είμαστε κράτος – μέλος της ΕΕ; Ποιος γύρισε να μας δει; Οι εταίροι αντί να έλθουν να δουν τα προβλήματά μας προσπαθούν να βρουν τρόπο για να άρουν την απομόνωση των Τουρκοκυπρίων και όλη η Ευρώπη έχει θέσεις που δεν είναι υπέρ μας, δεν τις ακούμε όλη μέρα με έκπληξη;

Τρέχουμε πάντα πίσω από τα γεγονότα;

Πολύ πίσω από τα γεγονότα. Αυτό το εφιαλτικό σενάριο που σας είπα πιο πριν είναι ο μεγαλύτερος μου φόβος. Έχουμε όλη την ενέργεια μας, ηλεκτρισμό, φυσικό αέριο και πετρελαϊκές εγκαταστάσεις σε 5 τετραγωνικά χιλιόμετρα και δεν έχουμε τη δύναμη να τα υπερασπίσουμε. Δυστυχώς αυτή είναι η ζωή, εγώ το φωνάζω 35 τόσα χρόνια.

Η σημερινή εμπειρία μπορεί να μας κάνει σοφότερους;

Πρέπει, αλλά δεν αποδείξαμε μέχρι τώρα ότι διδασκόμαστε από την ιστορία. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Φοβούμαι πολύ για το τι θα γίνει με το φυσικό αέριο αν δεν επιδιώξουμε να το συνδυάσουμε με λύση του Κυπριακού.

Ακούγονται φωνές ότι οι εταίροι μας συμπεριφέρθηκαν έτσι για το «όχι» που είπαμε στο δημοψήφισμα.

Δεν νομίζω. Αν ξεκινήσουμε από το 1948 μέχρι σήμερα απορρίψαμε 15 πρωτοβουλίες για λύση του Κυπριακού και μετά λέμε ότι κάναμε παραχωρήσεις, ενώ στην ουσία απορρίπταμε τη μια πρωτοβουλία μετά την άλλη και φτάσαμε στο σχέδιο Ανάν το 2004 που ήταν η χειρότερη λύση. Σήμερα οι συνθήκες είναι πολύ χειρότερες από εκείνες του σχεδίου Ανάν. Η χώρα διχοτομήθηκε, στα κατεχόμενα σταδιακά κτίστηκε ένα «κράτος» έστω κι αν δεν αναγνωρίζεται. Άρχισε να έχει πολιτικές σχέσεις με σχεδόν όλες τις χώρες και ιδιαίτερα με τις 55 ισλαμικές που το αναβάθμισαν σε πλήρες κράτος. Ο χρόνος σκοτώνει τις πιθανότητες και τις ευκαιρίες, δυστυχώς. Χάσαμε το Κυπριακό μέσα από τα χέρια μας, μας έμειναν οι πομπώδεις ρητορισμοί και στο τέλος θα χαθούν τα κατεχόμενα. Δεν ξέρω αν ο συνδυασμός του Κυπριακού με το φυσικό αέριο θα μπορέσει να δώσει μια λύση.

Είναι τη γεωπολιτική μας θέση που πληρώνουμε;

Και αυτή. Αν έχεις γεωπολιτικά επικίνδυνη θέση και δεν έχεις μυαλό, την παθαίνεις. Είμαστε μέσα στη Μεσόγειο, με δυο νατοϊκές χώρες δίπλα μας, την Ελλάδα και την Τουρκία, το Ισραήλ που είναι η φίλη χώρα των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή, τις Βρετανικές Βάσεις, τους Άραβες και την Αραβική Άνοιξη, με τα συμφέροντα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Όσο πιο σημαντική είναι η θέση σου, τόσο περισσότερο μυαλό χρειάζεσαι.

Παραβλέπουμε τις απειλές της Τουρκίας;

Ναι, η δική μου έκκληση προς τους φίλους που αποφασίζουν σήμερα είναι να μην παραβλέπουν τις απειλές της Τουρκίας. Τις παραβλέψαμε πολλές φορές στο παρελθόν και την πάθαμε. Η Τουρκία απειλούσε από το ’65 και έκανε την εισβολή το ’74. Τότε ήμουν από τους λίγους που φοβόντουσαν ότι θα γινόταν εισβολή. Η ηγεσία μας όμως πίστευε πως δεν υπήρχε τέτοιο θέμα. Δυστυχώς, θα βρει την ευκαιρία ξανά η Τουρκία αν δεν την λάβουμε υπόψη. Είχαμε το θέμα των πυραύλων S300 που ξοδέψαμε 270 εκατομμύρια δολάρια που πήγαν τελικά στον αέρα. Ήμουν επίσης ίσως ο μόνος που προειδοποιούσα για το θέμα αυτό. Όλα αυτά αποδεικνύουν πόσο κοντόφθαλμοι είμαστε, χάσαμε το ένα τρίτο της Κύπρου και τώρα με το φυσικό αέριο ο κίνδυνος είναι πελώριος.