ΕΚ: Σημείο-σταθμός για την αντιμετώπιση αθέμιτων πρακτικών στον εφοδιασμό τροφίμων

Μέτρα προστασίας για τους καταναλωτές και τους αγρότες-παραγωγούς από την ασυδοσία “των μεγάλων παικτών”

Ένα νέο σημείο-σταθμό στην μάχη για την αντιμετώπιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων αποτέλεσε το ψήφισμα  που κατέθεσαν οι ευρωβουλευτές στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή νωρίτερα σήμερα.

Οι πρακτικές αυτές μπορούν να οδηγήσουν στην υπέρμετρη αύξηση του κόστους ή στην είσπραξη χαμηλότερων από τα αναμενόμενα εσόδων για τις επιχειρήσεις με ασθενέστερη διαπραγματευτική ισχύ, καθώς και σε υπερπαραγωγή και σπατάλη τροφίμων. 

Η ΕΕ έχει ήδη θεσπίσει νομοθεσία για την καταπολέμηση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών των επιχειρήσεων προς τους καταναλωτές (οδηγία 2005/29/ΕΚ), ωστόσο δεν υπάρχουν πανευρωπαϊκοί κανόνες για την καταπολέμηση των αθέμιτων πρακτικών μεταξύ των διαφόρων φορέων εκμετάλλευσης στην αλυσίδα των εφοδιασμού τροφίμων. Οι εν λόγω πρακτικές καλύπτονται εν μέρει μόνο από το δίκαιο του ανταγωνισμού.

Ποιες περιπτώσεις αφορούν οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές

Οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές αφορούν π.χ. καθυστερήσεις πληρωμών, περιορισμούς κατά την πρόσβαση στην αγορά, μονομερείς ή αναδρομικές αλλαγές των όρων της σύμβασης, αιφνίδια και αδικαιολόγητη καταγγελία της σύμβασης, αθέμιτη μεταβίβαση εμπορικού κινδύνου, και μεταβίβαση του κόστους μεταφοράς και αποθήκευσης στους προμηθευτές.

Ο εισηγητής του ΕΚ Edward Czesak (ΕΣΜ, Πολωνία), δηλωσε: “Οι πρωτοβουλίες που έχουν ληφθεί ως τώρα ήταν αναποτελεσματικές. Για αυτόν το λόγο καταθέτουμε νέες προτάσεις. Χρειάζεται να ληφθούν περαιτέρω μέτρα για τη βελτίωση των σχέσεων προμηθευτών και σουπερ μάρκετ, ειδικά σε ό,τι αφορά την εξάλειψη του ‘παράγοντα του φόβου'”, ενώ υπογράμμισε ότι όλοι οι παράγοντες της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων πρέπει να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα.

Οι υφιστάμενες ανισορροπίες στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων αναφορικά με την κατανομή ισχύος και εισοδημάτων πρέπει να αντιμετωπιστούν επειγόντως προκειμένου να βελτιωθεί η διαπραγματευτική ισχύς των αγροτών. Αυτό επεσήμαναν οι ευρωβουλευτές στο ψήφισμα που υιοθέτησαν με 600 ψήφους υπέρ, 48 κατά και 24 αποχές.

Τόνισαν ότι η πώληση σε τιμές κάτω του κόστους παραγωγής και η κακή χρήση βασικών γεωργικών τροφίμων, όπως τα γαλακτοκομικά και τα οπωροκηπευτικά, ως “προϊόντων προσφορών” από μεγάλους διανομείς απειλούν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της παραγωγής τέτοιων προϊόντων από την ΕΕ.

Πώς επηρεάζονται οι καταναλωτές και οι μικρομεσαίοι παραγωγοί

Οι αγρότες και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι ιδιαίτερα ευάλωτες σε τέτοιου είδους πρακτικές. Αναγκάζονται μάλιστα μερικές φορές να πωλούν με ζημία όταν κατά τη διαπραγμάτευση των τιμών με έναν ισχυρότερο από αυτούς παράγοντα καταλήγουν να βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, π.χ. όταν αναγκάζονται να επωμιστούν το κόστος των ειδικών προσφορών και μειώσεων που κάνουν τα σούπερ μάρκετ.

Οι καταναλωτές, επίσης, βρίσκονται συχνά σε μειονεκτική θέση, καθώς περιορίζονται οι επιλογές τους ως προς τα προϊόντα και η πρόσβασή τους σε νέα και καινοτόμα αγαθά.

Αυστηρότεροι μηχανισμοί επιβολής της νομοθεσίας

Οι ευρωβουλευτές υπογράμμισαν ότι τα εθελοντικά και αυτορρυθμιστικά συστήματα έχουν επιδείξει περιορισμένα αποτελέσματα λόγω της έλλειψης σωστής επιβολής της νομοθεσίας, της υποεκπροσώπησης των γεωργών, της έλλειψης αμερόληπτων δομών διακυβέρνησης, των συγκρούσεων συμφερόντων μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών, των μηχανισμών επίλυσης διαφορών που δεν αποτυπώνουν τον “παράγοντα του φόβου” των προμηθευτών, καθώς και του γεγονότος ότι δεν εφαρμόζονται σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού.

Το ψήφισμα υπογραμμίζει ότι η ύπαρξη νομοθεσίας πλαισίου σε επίπεδο ΕΕ είναι αναγκαία για την αντιμετώπιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών και “για να εξασφαλισθεί ότι οι ευρωπαίοι γεωργοί και καταναλωτές έχουν την ευκαιρία να επωφελούνται από ίσους όρους αγοράς και πώλησης”.

Το ΕΚ σημειώνει ότι η πρωτοβουλία για την αλυσίδα εφοδιασμού και τα άλλα εθνικά και ενωσιακά εθελοντικά συστήματα (κώδικες ορθών πρακτικών, εθελοντικοί μηχανισμοί επίλυσης διαφορών) “θα πρέπει να αναπτύσσονται και να προωθούνται ως συμπλήρωμα σε αποτελεσματικούς και ισχυρούς μηχανισμούς επιβολής σε επίπεδο κρατών μελών, διασφαλίζοντας ότι οι καταγγελίες μπορούν να υποβάλλονται ανώνυμα και θεσπίζοντας αποτρεπτικές ποινές, ταυτόχρονα με τον συντονισμό σε επίπεδο ΕΕ” και ενθαρρύνει τους παραγωγούς και τους εμπόρους, περιλαμβανομένων των οργανώσεων γεωργών, να συμμετέχουν σε τέτοιες πρωτοβουλίες.