Μια σπάνια συνάντηση ΗΑΕ-Ιράν αναζωπυρώνει την ελπίδα για χαλάρωση των εντάσεων στον Κόλπο

Ανάλυση από την εταιρεία γεωπολιτικών αναλύσεων Stratfor.-

Μια επίσκεψη υψηλού επιπέδου στο Ιράν αντανακλά την αλλαγή των υπολογισμών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, αναφορικά με μια πιο δημόσια και ρεαλιστική σχέση με τον περιφερειακό αντίπαλό τους για χάρη της ασφάλειας και των οικονομικών οφελών. Ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΑΕ σεΐχης Tahnoon bin Zayed al Nahyan συναντήθηκε με τον Ιρανό πρόεδρο Ebrahim Raisi στην Τεχεράνη στις 6 Δεκεμβρίου, μια σπάνια επίσκεψη που υποδηλώνει κάποια άμβλυνση των σχέσεων μεταξύ των δυο γειτονικών χωρών του Περσικού Κόλπου. Ο Raisi φέρεται να δήλωσε ότι καλωσόρισε “τη βελτίωση των δεσμών με τα Εμιράτα” και ότι ο Σεΐχης Tahnoon τον προσκάλεσε να επισκεφθεί τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Στην κάλυψη της συνάντησης, τα κρατικά μέσα ενημέρωσης των Εμιράτων δεν αναφέρθηκαν στην πρόσκληση αυτή, αναφέροντας ωστόσο ότι οι δύο ηγέτες συζήτησαν “την εδραίωση των διμερών δεσμών και διερεύνησαν μια σειρά θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος”.

• Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θεωρούν την περιφερειακή ηγεμονία του Ιράν ως μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την εθνική τους ασφάλεια. Το Άμπου Ντάμπι ανησυχεί ιδιαίτερα για την πιθανότητα ενός πυρηνικά εξοπλισμένου Ιράν, με μόνο τα Στενά του Ορμούζ και τον στενό Περσικό Κόλπο να χωρίζουν τις δύο χώρες.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δείχνουν ότι θα είναι σε πολιτικό επίπεδο πιο ρεαλιστικά στις περιφερειακές σχέσεις τους για να διασφαλίσουν τη δική τους ασφάλεια μπροστά στις αμετάβλητες απειλές. Τους τελευταίους μήνες, η κυβέρνηση των Εμιράτων έχει επίσης κάνει κινήσεις για την αποκατάσταση των διπλωματικών της σχέσεων με τους περιφερειακούς αντιπάλους, την Τουρκία και το Κατάρ, με τον πρίγκιπα διάδοχο του Αμπού Ντάμπι Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ τον περασμένο μήνα να επισκέπτεται την Κωνσταντινούπολη για πρώτη φορά μετά από μια δεκαετία και τον σεΐχη Ταχνούν να επισκέπτεται τον Αύγουστο την Ντόχα για πρώτη φορά μετά από τέσσερα χρόνια. Το Άμπου Ντάμπι εξακολουθεί να διαφωνεί με ορισμένες πολιτικές που υποστηρίζουν οι κυβερνήσεις της Τουρκίας, του Κατάρ και του Ιράν – συγκεκριμένα, την υποστήριξη του Κατάρ και της Τουρκίας στο πολιτικό Ισλάμ και τη διευρυμένη περιφερειακή επιρροή του Ιράν σε μέρη όπως η Συρία και το Ιράκ. Αλλά οι κινήσεις των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων για την άμβλυνση των εντάσεων με τις χώρες αυτές υποδηλώνουν ότι δεν θεωρούν πλέον τέτοιες αποκλίσεις ως εμπόδιο για τη διπλωματική συνεργασία. Δείχνει επίσης ότι το Αμπού Ντάμπι αναγνωρίζει ότι η έλλειψη ενός υγιούς διμερούς διαλόγου με άλλες περιφερειακές δυνάμεις καθιστά δυσκολότερη την αποκλιμάκωση ζητημάτων που επηρεάζουν άμεσα τα συμφέροντα των Εμιράτων.

• Το Ιράν πιέζει εδώ και καιρό για θερμότερους δεσμούς με τα κράτη του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (ΣΣΚ) στα νοτιοδυτικά του, αλλά τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία, η ηγέτιδα χώρα του ΣΣΚ, έχουν συχνά απορρίψει τις εκκλήσεις της Τεχεράνης.
• Καθώς το επίκεντρο της ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών μετατοπίζεται στις απειλές που θέτει η Κίνα, η πιθανή μελλοντική μείωση των αμερικανικών στρατευμάτων στην Αραβική Χερσόνησο κινδυνεύει να καταστήσει τα κράτη του ΣΣΚ πιο ευάλωτα στο Ιράν, το οποίο έχει εμπλακεί σε ναυτικές παρενοχλήσεις εμπορικών και στρατιωτικών πλοίων στον Περσικό Κόλπο. Μια διπλωματική συμφωνία μεταξύ του Ιράν και των κρατών του ΣΣΚ θα βοηθούσε στον μετριασμό αυτής της απειλής και θα παρείχε μια οδό αποκλιμάκωσης σε περίπτωση σύγκρουσης.

Για τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ο μεγαλύτερος διάλογος με το Ιράν συμβάλλει στη μείωση της απειλής να αποτελέσουν στόχο μιας μεγαλύτερης περιφερειακής σύγκρουσης. Ένα Ιράν που διαθέτει είτε πυρηνικά όπλα είτε προηγμένο πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων συγκαταλέγεται στις κορυφαίες ανησυχίες του Αμπού Ντάμπι για την ασφάλεια. Εάν το Ιράν συμφωνήσει σε οποιεσδήποτε παραχωρήσεις σχετικά με το πυρηνικό του πρόγραμμα στις εν εξελίξει συνομιλίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες (οι οποίες επαναλήφθηκαν πρόσφατα στη Βιέννη), αυτό θα συνέβαλε στην επιτάχυνση της προσέγγισης Εμιράτων-Ιράν. Αλλά η δημιουργία μιας γραμμής επικοινωνίας με το Ιράν θα μπορούσε επίσης να επιτρέψει στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα να θέσουν αυτά τα ζητήματα απευθείας στην Τεχεράνη, ανεξάρτητα από την έκβαση αυτών των διαπραγματεύσεων. Η βελτίωση των διμερών σχέσεων θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στον μετριασμό της απειλής να γίνει στόχος της επιθετικής περιφερειακής συμπεριφοράς της Τεχεράνης μετά την κίνηση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων πέρυσι να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ – έναν από τους μεγαλύτερους αντιπάλους του Ιράν -.

• Το Ισραήλ αποτελεί συχνό στόχο επιθέσεων που πραγματοποιούνται από το Ιράν και τους πληρεξουσίους του.
• Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα εξομάλυναν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ τον Αύγουστο του 2020.

Μια πιο ρεαλιστική σχέση θα μπορούσε να εμβαθύνει την εμπορική και οικονομική συνεργασία μεταξύ των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Ιράν. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ιράν μοιράζονται μια μακραίωνη ιστορία ανταλλαγής αγαθών στον Περσικό Κόλπο, η οποία συνεχίζεται ακόμη και σήμερα με τη μορφή τόσο νόμιμου όσο και παράνομου εμπορίου. Πολλές εξέχουσες ιρανικές επιχειρήσεις έχουν επίσης παρουσία στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ιδίως στο επιχειρηματικό κέντρο του Ντουμπάι. Ωστόσο, οι σκληρές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στην Τεχεράνη από την κυβέρνηση του πρώην Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ έχουν περιορίσει σημαντικά το εμπόριο ΗΑΕ-Ιράν τα τελευταία χρόνια – αναγκάζοντας την κυβέρνηση των Εμιράτων ακόμη και να διώξει πολλές ιρανικές επιχειρήσεις. Μια ισχυρότερη διπλωματική σχέση θα μπορούσε να συμβάλει στην επαναπροσέγγιση επιχειρήσεων των δυο χωρών. Μια τέτοια αυξημένη οικονομική συνεργασία θα μπορούσε επίσης τελικά να αναγκάσει το Άμπου Ντάμπι να αυξήσει την πίεση προς τις Ηνωμένες Πολιτείες να άρουν ορισμένες κυρώσεις κατά της Τεχεράνης, ώστε να επιτραπεί μια πιο αμοιβαία επωφελής εμπορική δραστηριότητα.

• Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αποτελούν έναν περιφερειακό κόμβο εμπορίου και μεταφόρτωσης και επί του παρόντος εμπορεύονται με το Ιράν αγαθά αξίας περίπου 15 δις δολαρίων κάθε χρόνο.

*Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής 12/12/2021

Υπεύθυνη διαχείρισης για την Ελλάδα: Δέσποινα Συριοπούλου