Ομιλία Παπανδρέου στην ολομέλεια της Συνόδου Κορυφής του ΟΗΕ

Κυρίες και κύριοι, αξιότιμε κύριε Πρόεδρε, πριν από δέκα χρόνια, οι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας εξέφραζαν τη συνειδητοποίηση του γεγονότος της συμμετοχής και της συμβολής όλων στην επίτευξή τους. Εξέφραζαν τη συνειδητοποίηση του γεγονότος πως, όποιο πρόβλημα και αν προέκυπτε, ό,τι και αν μας έπληττε, αργά ή γρήγορα, θα μας επηρέαζε όλους.

Στον αλληλοεξαρτώμενο κόσμο στον οποίον ζούμε, δεν υπάρχει πρόβλημα το οποίο να μπορεί να αντιμετωπιστεί στην απομόνωση, ξεκομμένα, αφού καμία χώρα δεν μένει ανεπηρέαστη από τις απώλειες θέσεων εργασίας, τις περιβαλλοντικές καταστροφές, τις πανδημίες ή τα καπρίτσια των οικονομικών αγορών.

Έχουμε επίγνωση αυτού του γεγονότος στην Ευρώπη και αυτός ήταν και ο λόγος που η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιούργησε ένα πιο ισχυρό πλαίσιο δυνατοτήτων, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση πολλών εξ αυτών των προκλήσεων.

Στην Ελλάδα, η πρόσφατη εμπειρία μας, προσέφερε ουσιαστική γνώση του τρόπου με τον οποίο τα  προβλήματα μιας μικρής χώρας μπορούν να έχουν αντίκτυπο σε όλο τον κόσμο.

Η Ελλάδα, ο Ελληνικός λαός, εμείς, πραγματοποιήσαμε πρωτοφανή βήματα άνευ προηγουμένου, προκειμένου να υπερκεράσουμε τη δημοσιονομική κρίση. Πρόκειται για μια διαδικασία επώδυνη μεν, αλλά σημειώνουμε ουσιαστική πρόοδο, ενώ τηρούμε τις δεσμεύσεις μας και, συνεπώς, θα βγούμε από τη δοκιμασία αυτή ακόμη πιο δυνατοί. Υπήρχε μόνο μια προϋπόθεση: ήμασταν και είμαστε αποφασισμένοι να αλλάξουμε.

Η Ελλάδα δεν είναι φτωχή χώρα. Διαχειριζόμασταν όμως τους πόρους, το περιβάλλον μας, το ανθρώπινο δυναμικό, με σύνεση, διαφάνεια, ισοτιμία, βιωσιμότητα και αειφορία; Όχι, κάθε άλλο – και σε αυτό ακριβώς έγκειται η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε, ώστε τελικά να αλλάξουμε.

Δεν ήταν όμως αυτή η κύρια πρόκληση που θέσαμε και με τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας; Δηλαδή, να αξιοποιούμε τους πόρους που προσφέρει ο πλανήτης, τους ανθρώπινους πόρους, το συσσωρευμένο κεφάλαιο, τα εντυπωσιακά τεχνολογικά επιτεύγματά μας, τον πλούτο των γνώσεων, με έναν τρόπο πολύ πιο υπεύθυνο, αλλά και να διαχειριζόμαστε τους πόρους μας επιδεικνύοντας σεβασμό στο φυσικό πλούτο, στα δικαιώματα και τις ανάγκες όλων των λαών, στη μελλοντική ευημερία των επόμενων γενεών;

Στην Ελλάδα, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με κάτι περισσότερο από μια απλή κρίση, λόγω συσσώρευσης κρατικών χρεών. Οι πολίτες δεν αντιμετωπίζουν απλώς μια οικονομική κρίση. Εμείς, στην Ελλάδα, όπως και όλοι εμείς που βρισκόμαστε εδώ σήμερα, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με θεμελιώδεις προκλήσεις, ώστε να αναζωογονήσουμε τις δημοκρατίες μας και την ορθή διακυβέρνηση, να επαναπροσδιορίσουμε την έννοια της ποιότητας ζωής και να αλλάξουμε τα καταναλωτικά μας πρότυπα, προκειμένου να υπάρξει τελικά καθαρή, πράσινη ανάπτυξη σε όλη την υφήλιο και, μάλιστα, με τρόπο ισότιμο.

Για το λόγο αυτό, στην Ελλάδα ξεκινήσαμε ριζικές μεταρρυθμίσεις, ώστε η διακυβέρνησή μας να χαρακτηρίζεται από αυξημένη διαφάνεια, οι θεσμοί και τα όργανα κα γίνουν περισσότερο αποτελεσματικά, η οικονομία μας να καταστεί πλέον ανταγωνιστική και πράσινη και η κοινωνία μας περισσότερο δίκαιη.

Αυτές τις αλλαγές προσφέρουμε στους συμπολίτες μας και, μάλιστα, έχοντάς τους στο πλευρό μας. Αναγνωρίζουμε εξάλλου ότι, σήμερα, περισσότερο από οποτεδήποτε άλλοτε, απαιτείται συνεργασία για να αλλάξει ο κόσμος προς το καλύτερο.

Περιβαλλοντικές καταστροφές και κλιματική αλλαγή, εξοβελίζουν τα θετικά χαρακτηριστικά και τα οφέλη των οικονομιών πολλών χωρών, ενώ γεννούν νέα βάρη, τα οποία καλούνται να αναλάβουν οι μη έχοντες, με συνέπειες για όλους.

Ή, εναλλακτικά, ας εξετάσουμε την περίπτωση των γυναικών, διότι αν οι γυναίκες σε κάποιες γωνιές του πλανήτη παραμένουν αναλφάβητες, τότε κινδυνεύουν πολύ περισσότερο να αποτελέσουν θύματα βίας, ενώ δεν είναι σε θέση να προχωρήσουν σε οποιουδήποτε είδους οικογενειακό προγραμματισμό και έχουν λιγότερες πιθανότητες να αντεπεξέλθουν σε πανδημίες, όπως το HIV/AIDS ή η ελονοσία. Έτσι, ανατρέφουν παιδιά πιο απελπισμένα, πιο περιθωριοποιημένα, με πιο βίαιες συμπεριφορές. Και αυτό συνεπάγεται επιπτώσεις για όλους.

Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με προκλήσεις που προκαλούν δέος στο οικονομικό πεδίο, σκοπεύουμε να συνεισφέρουμε αναπτυξιακή βοήθεια σε τομείς όπως η πράσινη ανάπτυξη, η υγεία, ο περιορισμός της φτώχειας και των λιμών, τα δικαιώματα των γυναικών και η απαλλαγή από τη βία.

Και δράττομαι της ευκαιρίας αυτής, για να συγχαρώ τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για το διορισμό της Michelle Bachelet, ως επικεφαλής των θεμάτων των γυναικών, στο πλαίσιο του ΟΗΕ.

Επιβάλλεται πάντως να υπερβούμε τα εθνικά μας σύνορα και να συνεργαστούμε για έναν ακόμη λόγο. Πολλοί από τους συνανθρώπους μας σε όλο τον κόσμο, και ιδιαιτέρως οι νέοι, νιώθουν ότι δεν διαθέτουν δύναμη και φωνή. Γνωρίζουν καλά ότι υπάρχουν οι απαιτούμενοι πόροι, προκειμένου η φτώχεια να αποτελέσει παρελθόν, να αντιμετωπισθεί μια για πάντα ο αναλφαβητισμός, να προλαμβάνονται οι πανδημίες, να προστατέψουμε τις γυναίκες και τα παιδιά και να προασπίσουμε τη βιοποικιλότητα. Γνωρίζουν όμως εξίσου καλά ότι δεν διαχειριζόμαστε τους πόρους και το δυναμικό που διαθέτουμε, για να προβούμε στα προαναφερθέντα με τρόπο αποτελεσματικό.

Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι πολίτες των χωρών μας αμφισβητούν την πολιτική μας βούληση να βαδίσουμε προς την κατεύθυνση της προόδου ως μια παγκόσμια κοινότητα. Προσδοκούν και αναμένουν από τους πολιτικούς, και δικαίως, να κάνουν πολλά περισσότερα, ώστε να αποκαταστήσουν μια ισορροπία – δεδομένων των σημερινών ανισοτήτων που έχει επιφέρει το τρέχον σύστημα παγκόσμιας διακυβέρνησης.

Πίσω από την αποτυχία μας να αναλάβουμε δράση και να κάνουμε πράξη τις καλές μας προθέσεις, υποβόσκει μια κρίση διακυβέρνησης, δημοκρατικής και παγκόσμιας διακυβέρνησης, μάλιστα.

Εθνικοί θεσμοί και όργανα δεν επιτρέπουν περιθώρια διαχείρισης των ζητημάτων παγκόσμιας εμβέλειας ενώ, παράλληλα, η συγκέντρωση δύναμης, κεφαλαίου και μέσων ενημέρωσης στα χέρια προνομιούχων ελίτ, τους επέτρεψε να προασπίσουν τα συμφέροντά τους, καθιστώντας δέσμιες στην πορεία τις δημοκρατικές διεργασίες και διαδικασίες μας.

Οφείλουμε επομένως να ανταποκριθούμε στην πρόκληση αυτή και να ενισχύσουμε τη δημοκρατία και τους θεσμούς της, με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και με αίσθηση του κατεπείγοντος. Πρέπει να αποδείξουμε ότι τα δημοκρατικά μας καθεστώτα είναι σε θέση να προστατεύσουν, να ενδυναμώσουν τους συμπολίτες μας και να προσφέρουν ίσες ευκαιρίες, αλλά και να επισημάνουμε επίσης ότι τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης μπορούν να κατανεμηθούν με τρόπο ισότιμο και δίκαιο.

Χρειαζόμαστε νέα εργαλεία, για τη βέλτιστη αξιοποίηση των πόρων που διαθέτουμε, την αλλαγή των οικονομικών κινήτρων και την αναδιανομή του πλούτου. Εργαλεία, όπως ο φόρος επί των οικονομικών συναλλαγών, ο φόρος επί του διοξειδίου του άνθρακα ή τα πράσινα ομόλογα, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση της εκπαίδευσης, της υγειονομικής περίθαλψης, των πράσινων υποδομών και της τεχνολογίας, και δη στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Αντί να σκεφτόμαστε με όρους εθνικής λιτότητας, θα έπρεπε να σκεφτόμαστε εντός ενός πλαισίου παγκόσμιας υπευθυνότητας. Ναι, βεβαίως και πρέπει να αντεπεξέλθουμε στο κρατικό χρέος, αλλά φέρουμε και την ευθύνη της κοινωνικής προστασίας, της απασχόλησης και της πράσινης ανάπτυξης.

Αν δεν συνεργαστούμε για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που έχουμε ενώπιόν μας, θα παραμείνουμε ευπρόσβλητοι και τρωτοί σε κάθε νέα κρίση. Είτε λοιπόν χαράσσουμε κατευθύνσεις τώρα, διαθέτοντας όραμα και αναλαμβάνοντας δράσεις υπέρ μιας παγκόσμιας αειφόρου κοινότητας, ή θα πρέπει να αναμένουμε νέες συγκρούσεις, φτώχεια και άλλα δεινά.

Οι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας μάς έθεσαν ενώπιον προκλήσεων, ώστε να αναπτύξουμε την έννοια μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης, που θα ενισχύσει και θα ενθαρρύνει τους πολίτες των ίδιων των χωρών μας, να μετατρέψουν τον κόσμο της ελεύθερης αγοράς, σε κόσμο ελεύθερων ανθρώπων. Είτε λοιπόν θα επικρατήσει μια πολιτική που θα εμφορείται από αλληλεγγύη, ή θα επικρατεί η πολιτική του φόβου, της ξενοφοβίας και της υπεκφυγής. Είτε θα προσδώσουμε ανθρώπινο πρόσωπο στην παγκοσμιοποίηση, ή θα επιτρέψουμε στην παγκοσμιοποίηση να υπονομεύσει την ανθρωπότητα.

Η επιλογή είναι σαφής και είναι ώρα να δράσουμε.

Σας ευχαριστώ πολύ.