Ελλάδα σημαίνει ανθρωπισμός & ανθρωπισμός σημαίνει παιδεία

Οι απόψεις της διανόησης του χθες ως εφαλτήριο σκέψης και ερωτημάτων που τις συνδέουν άρρηκτα με το σήμερα.

Εκ των γραμμάτων γεννάται η προκοπή με την οποίαν λάμπουν τα ελεύθερα έθνη. Να εξηγούνται οι παλαιοί ιστορικοί συγγραφείς…..» ….Ο πλέον ήσυχος , ο πλέον αθώος , ο πλέον τίμιος πολίτης    κινδυνεύει κάθε στιγμή να γίνει ελεεινή θυσία της τυραννικής φαντασίας ή των άγριων τοποτηρητών και ανάξιων μεγιστάνων του τυράννου ή τέλος αυτό που συμβαίνει συνεχώς (θύμα) των κακότροπων θηριωδεστάτων μιμητών του, που χαίρονται μέσα στο ατιμώρητο των κακών τους πράξεων, μέσα στην σκληρή απανθρωπιά, στον φόνο, χωρίς καμία εξέταση (έλεγχο από άλλους ή και αυτοεξέταση)  και χωρίς καμία κρίση (χωρίς να σκέφτονται ή και χωρίς τον φόβο να κριθούν)». Ρήγας Φεραίος.

«Ανθρωπισμός σημαίνει νοιάζομαι και μεριμνώ ώστε ο άνθρωπος να είναι ανθρώπινος και όχι απάνθρωπος, δηλαδή να είναι έξω από την ουσία του». Μας λέει ο Martin Heidegger.

Η ουσία και ο σκοπός του ανθρώπου αφορούν τον εσωτερικό άνθρωπο που είναι μεγάλο κεφάλαιο και ξεφεύγει από το παρόν άρθρο.

«Ο ανθρωπισμός του μέλλοντος οφείλει να είναι προσανατολισμένος προς το θεμελιώδες γεγονός πάσης ελληνικής παιδαγωγίας, ότι η ανθρωπότητα, το «ανθρώπινο είναι» υπήρξε για τους Έλληνες  πάντοτε ουσιαστικά συνδεδεμένο με την ιδιότητα του ανθρώπου ως πολιτικού όντος…… Με τους Έλληνες εμφανίστηκε για πρώτη φορά η γνώση, ότι η αγωγή πρέπει να είναι λειτουργία συνειδητού «κτισίματος»  χαρακτήρων.  Αυτός ο σκοπός της αγωγής εκφράζεται στην κυριολεξία με την λέξη μόρφωση , όπως συναντάται στον Πλάτωνα για πρώτη φορά, σαν παραστατική έκφραση για την παιδεία …….Πνευματική αρχή των Ελλήνων είναι ο Ανθρωπισμός με την παλιά πρωταρχική της σημασία και όχι ο ατομικισμός», γράφει  εν συντομία ο Werner Jäger.

«Ο ανθρωπισμός είναι ουσιαστικά ζήτημα παιδείας. Μεταλαμπαδεύει στους νέους τις πιο μεγάλες αξίες της ανθρωπότητας καθαρά και απλά. Πρέπει πάντα να φροντίζουμε για την  παιδεία μέσω των ανθρωπιστικών ιδεωδών. Όλα τα παιδιά πρέπει να εξοικειωθούν με την Βίβλο, την αρχαία ιστορία και την αρχαία γραμματεία. Ο αρχέγονος ανθρωπισμός είναι η ελληνική παιδεία και λειτουργεί ως μέσο για την   ολοκλήρωση των ανθρώπων. Αν ο ανθρωπισμός μετατραπεί σε τελικό σκοπό, τότε θα έχουμε μόνον μια στείρα λατρεία του παρελθόντος», αναφέρει εν περιλήψει ο Karl Jaspers.

« Άδικοι άνθρωποι είναι αδύνατον να συγκροτήσουν άρτια πολιτεία. Η δικαιοσύνη προϋποθέτει τρείς  άλλες αρετές, την σοφία, την ανδρεία και την σωφροσύνη (οι γενικά παραδεκτές αρετές στην αρχαιότητα). Για να συγκροτηθεί η πολιτεία χρειάζεται να υπάρχουν πολίτες που θα έχουν αυτές τις αρετές. Η δημιουργία τέτοιων πολιτών επιτυγχάνεται λέει ο Πλάτων μέσω της παιδείας. Η πολιτεία είναι πρώτα εκπαιδευτικό ίδρυμα και μετά όλα τα άλλα. Η κοσμοϊστορική σημασία της  πλατωνικής φιλοσοφίας είναι η ιδέα της παιδείας. Πρώτος ο Πλάτων ύψωσε την παιδεία σε αντικείμενο συστηματικής έρευνας και την σύνδεσε με τη φιλοσοφία(η εξουσία να δοθεί στους φιλοσόφους). Ανακάλυψε ότι σκοπός της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι η μόρφωση (δηλαδή η διαμόρφωση) της ψυχής του ανθρώπου. Η παιδεία είναι  ο προσανατολισμός της ψυχής προς την ιδέα του αγαθού και με βάση αυτό πρέπει να διαμορφώσει ο άνθρωπος την ψυχή του. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται έτσι ο ίδιος δημιουργός του εαυτού του και διαμορφωτής του ψυχικού και πνευματικού του κόσμου, σύμφωνα με τα ιδεώδη πρότυπα που διδάσκεται. Η ιδέα της μόρφωσης είναι το υπέρτατο καθήκον των ανθρώπων απέναντι στον εαυτό τους. Το κράτος θα πρέπει να είναι παιδευτική οργάνωση που θα παρέχει όλα τα απαιτούμενα μέσα στον πολίτη για να μορφωθεί να πάρει την μορφή της  ολοκληρωμένης, τέλειας, αγαθής, προσωπικότητας. Μόνο όταν η πολιτεία  προσωποποιεί στο πρόσωπό της την ηθικότητα δικαιολογεί την ύπαρξή της, αλλιώς πέφτει στο επίπεδο συμμορίας ληστών ή συνεταιρισμού ανθρώπων που επιδιώκουν προσωπικά οφέλη. Παιδεία σημαίνει εκμάθηση γνώσεων και δεξιοτήτων αλλά και στροφή στο φως – το αγαθό- την αλήθεια. Έτσι μπορεί να επιτευχθεί η πνευματική απελευθέρωση του ανθρώπου». Επισημαίνει σε αδρές γραμμές ο Κ. Δ. Γεωργούλης.

Να γιατί η παγκόσμια τάξη επιθυμεί κοινωνίες απαίδευτες και θέλει μόνον εξειδικευμένα κούτσουρα και όχι μορφωμένες, ανθρώπινες δηλαδή συνειδήσεις. Να γιατί επιδιώκει μέσα από την παγκόσμια εξαθλίωση όλο και λιγότεροι να αποκτούν παιδεία. Καταλάβαμε γιατί η επίθεση στην ιστορία μας και σε οτιδήποτε Ελληνικό είναι πρωταρχικό μέλημα της παγκόσμιας τάξης που «οικοδομεί» ατομικά και κοινωνικά ερείπια και μια κοινωνία βαρβαρότητας; Και δεν φτάνει αυτό αλλά έχουμε και «Έλληνες» που ακολουθούν τις επιταγές της νέας τάξης πραγμάτων. Κάποτε ρώτησαν τον Διογένη ποιο είναι το βαρύτερο πράγμα που σηκώνει η γη και αυτός απάντησε: «Άνθρωπος απαίδευτος».

«Η αξία της μόρφωσης φανερώνεται όταν οι μορφωμένοι  κληθούν να πάρουν θέση απέναντι σε ένα πρόβλημα που βρίσκεται έξω από την σφαίρα της ειδικότητός τους». Karl Kraus.

Πολλοί διανοητές επισημαίνουν το ίδιο όπως ο Heidegger, o Jaspers αφού το πνεύμα πρέπει να είναι το φέρον και κυριαρχούν και επειδή ένας επιστήμονας δεν γνωρίζει σχεδόν τίποτα εκτός από το αντικείμενό της επιστήμης του αλλά ακόμα και μέσα στον ίδιο τον επιστημονικό του κλάδο. Όπως γράφει σε δοκίμιό του ο Αριστείδης Καραγεώργης «Η επιστημονική έρευνα απαιτεί πλέον τόσο υψηλό βαθμό καταμερισμού εργασίας ώστε ειδικοί σε διαφορετικούς κλάδους της ίδιας επιστήμης δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν μεταξύ τους».

Παιδεία σημαίνει, αγωγή, αξίες, καλλιεργημένους ανθρώπους, ανθρώπους με δυνατή συνείδηση και αντιστάσεις σε κάθε είδους  αθλιότητες, σημαίνει ανθρώπους στην κυριολεξία, σημαίνει ότι κάποιος έχει πάρει μορφή εσωτερικά, ότι είναι μορφωμένος και όχι παραμορφωμένος ή άπλαστος. Βλέπουμε τα αποτελέσματα της  απουσίας της κρίσης και των ιδανικών που δεν καταλήγει σε τίποτε άλλο παρά στο ατομικό συμφέρον, στο ξεσάλωμα του κάθε είδους τυχοδιωκτών και υπανθρώπων σε όλο τον δημόσιο βίο, καθώς  και στον αντικατοπτρισμό της παραλυμένης κοινωνίας στην εξουσία και στην τρομοκρατία κάθε απόχρωσης. Ευτυχώς όμως που υπάρχουν και φωτεινές δυνάμεις ενάντια στους υιούς του σκότους και της ανομίας, τους υβριστές, και τους χλευαστές  του ανθρώπου.

«Ο σημερινός κόσμος κινδυνεύει να βυθιστεί και πάλι στο σκοτάδι της βαρβαρότητας και να υποταχτεί στην Ασιατική επικράτηση από την οποία η  Ελλάς, κατά τους περσικούς πολέμους, έσωσε τη δύση. Αυτόν τον κίνδυνο θα μπορέσουμε να τον κατανοήσουμε μόνο αν ξαναγίνουμε Έλληνες, και, όπως λέει ο Πλάτων στην αθάνατη έβδομη επιστολή του «Μέσα από τα συντρίμμια της πολιτικής, να δούμε το βασίλειο του αιώνιου»….( μας μιλά επίσης και για την ενόραση ως μέσον γνώσης που αποκαλύπτει τα άρρητα). Η σωτηρία του κόσμου μπορεί να έλθει μόνον αν ξαναγεννηθεί ο «καινούργιος άνθρωπος». Αυτό είναι ο χριστιανικός ανθρωπισμός, που τον δίδαξαν άνθρωποι όπως ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς και ο Ωριγένης, και που ο Απόστολος Παύλος, αναφέρει στην προς Φιλιππησίους  Επιστολή φανερώνοντάς μας το ιδεώδες του χριστιανού ανθρώπου:« Όσα εστίν αληθή, όσα σεμνά, όσα δίκαια, όσα αγνά, όσα εύφημα, ή τις αρετή και ή τις έπαινος, ταύτα λογίζεσθε». Γράφει συνοπτικά ο Joseph Holzner.

«Η ερώτηση «τι θέλω να γίνω;» συνδέεται πάντα με τα ερωτήματα «τι είμαι;» και «τι ήμουν;  Αν θέλουμε όμως να είμαστε Ευρωπαίοι, πρέπει να αναρωτηθούμε τι ήταν οι Έλληνες. Επιθυμούμε να μιμηθούμε τους Έλληνες, άρα να γίνουμε Ευρωπαίοι; Αν ναι, γιατί; Αν το θέλουμε τότε πρέπει να συνεχίσουμε να ζούμε μαζί με την ευρωπαϊκή παράδοση. Σήμερα υπάρχει αναμφισβήτητα μια ευλάβεια που οι Έλληνες δεν γνώριζαν (εννοεί προφανώς την χριστιανική). Αλλά η εξέλιξη δείχνει ότι η επιδίωξη της δικαιοσύνης, της αλήθειας και του ωραίου δεν είναι απαραίτητα διαβολικό έργο. Και αυτή είναι θεϊκή και δεν πρέπει να διστάζουμε να την αποκαλούμε έτσι (σωστά γιατί εκτός των άλλων οι Έλληνες μας δίδαξαν την ύπαρξη της ύβρεως). Όποιος έχει καταληφθεί από φόβο έναντι της βαρβαρότητας που μας έχει κατακλίσει θα πρέπει να στοχαστεί πάνω στην πνευματική καλλιέργεια, η οποία αρχίζει με τους Έλληνες. Θα συγκεντρώσει την προσοχή του όχι μόνον στην παιδεία ή τις ανθρωπιστικές αξίες, αλλά στις αιώνιες αλήθειες που ανακάλυψαν οι Έλληνες  ….η ελάχιστη ένδειξη ανθρωπιάς εκφράζεται με την τήρηση του σεβασμού έναντι του ανθρώπου αρκεί να θυμόμαστε ότι κάθε άνθρωπος έχει τη δική του αξία και το δικό του δικαίωμα στην ελευθερία…… Erasme:«Όταν παίρνω λίγα λεφτά, αγοράζω ελληνικά βιβλία. Και αν περισσέψει τίποτα, αγοράζω τρόφιμα και ρούχα». Είναι  περιληπτικά η άποψη του Bruno Snell.

Ναι να ο «έρως» για τον άνθρωπο και την ελληνική παιδεία.

Σήμερα μάλλον πετάμε πίσω μας τα διδάγματα, τα πορίσματα, τις αναλύσεις των Ελλήνων του πνεύματος που μόχθησαν να μας κάνουν καλύτερους, να μας κάνουν ολοκληρωμένους ανθρώπους.

Σήμερα τα θυσιάζουμε όλα αυτά στον βωμό της βαρβαρότητας,  του ατομικισμού, του συμφέροντος και του χυδαίου υλισμού. Για να αποκτήσουν κάποιοι ματαιόδοξοι τον πλούτο της γης – ενός κόκκου της άμμου  στην απεραντοσύνη του σύμπαντος……

«Ο κόσμος μας συνεχίζει από πολλές απόψεις, τον κόσμο της Ελλάδας και της Ρώμης. (εξακολουθούμε ;). Η ελληνορωμαϊκή παράδοση διατήρησε την ισχύ της. Χωρίς αυτήν ο πολιτισμός μας θα άξιζε λιγότερο να αποκαλείται πολιτισμός, γιατί τα πνευματικά του επιτεύγματα δεν θα ήταν τόσο μεγάλα. (Ας αναρωτηθούμε τι γίνεται σήμερα στην γη μας – για να αντιληφθούμε πόσο έχουμε ξεμακρύνει… από την άποψη που είχε η εποχή του συγγραφέα για την δύση).

Η Ευρώπη οπισθοδρομούσε αδιάκοπα (Μεσαίωνας), όταν ο πολιτισμός της πήρε πάλι τ’ απάνω του και άρχισε να ανασυγκροτείται (Αναγέννηση), βοηθήθηκε γιατί ανακάλυψε και πάλι τον  ελληνορωμαϊκό πολιτισμό.

Ο Goethe ξεκίνησε μαθήματα ελληνικών στα εννιά του χρόνια….

Ο Tolstoy  άρχισε να μαθαίνει ελληνικά στα σαράντα δύο του χρόνια. Όταν έγινε ικανός να διαβάζει ελληνικά κείμενα έγραψε σε έναν φίλο του ότι είναι βέβαιος πως αγνοούσε ό,τι  πιο αληθινό και ωραίο στην απλότητά του έχει γεννήσει η ανθρώπινη γλώσσα. (Ως μέγας παιδαγωγός- κίνημα νέων υπέρ του για την μόρφωση του λαού στην Ρωσία – επηρέασε τον Γκάντι) δίδαξε στα παιδιά του ελληνικά , με ένα  σύστημα δικής του επινόησης, έγραψε δε ότι «χωρίς ελληνομάθεια δεν υπάρχει παιδεία»……».

Οι άνθρωποι πεθαίνουν αλλά η ανθρωπότητα εξακολουθεί να ζει αδιάκοπα (η γέννηση, η διαιώνιση του είδους εξασφαλίζει την αιωνιότητα της ανθρωπότητας εντός του γίγνεσθαι όσο αυτό το γίγνεσθαι υπάρχει ως έχει και θα συνεχίσει βέβαια ως τέτοιο να υπάρχει, άσχετα αν το υπάρχον «σύμπαν» – το μέρος του όλου που εμείς αντιλαμβανόμαστε στρεβλά μεταβληθεί ή καταρρεύσει). Κανένα ιστορικό γεγονός δεν είναι νεκρό, εφόσον παράγει ακόμη ενεργά αποτελέσματα όσο υπάρχει μέσα στη σκέψη μας.

Κάθε βιβλίο από το οποίο μπορούμε να αντλήσουμε νέα ενδιαφέροντα και νέες ιδέες είναι ζωντανό, κι ας γράφτηκε αιώνες πριν. Αν το συνειδητοποιήσουμε, ένα ευρύτερο σύμπαν ανοίγεται για το πνεύμα μας. (Κάθε βιβλίο είναι ένας σιωπηλός λόγος και διάλογος – ένας αόρατος φίλος για συζήτηση, ένα νοητικό ταξίδι).

Η διαφορά του αμόρφωτου από τον μορφωμένο είναι ότι ο αμόρφωτος ζει μόνο για τη στιγμή, ενώ ο μορφωμένος ζει σε μια ζωντανή αιωνιότητα, όπου οι ψαλμοί του Δαυίδ και τα έργα του Shakespeare, οι επιστολές του Παύλου και οι πλατωνικοί διάλογοι μιλούν με την ίδια γοητεία και δύναμη που τους εξασφάλισε την αθανασία από την ώρα που γράφτηκαν. (Σήμερα;)

Ζούμε σε έναν υλιστικό κόσμο που συνεχώς σκέφτεται πώς να κερδίσει χρήμα και δύναμη. Ο πολιτισμός όμως, δεν ενδιαφέρεται κατά πρώτον για το χρήμα , ούτε για τη δύναμη και τα υλικά αγαθά, ενδιαφέρεται για το ανθρώπινο πνεύμα. (Σήμερα?). Πολιτισμένο δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί  ούτε το πλουσιότερο κράτος του κόσμου, ούτε καν μια οικουμενική κοινωνία με απεριόριστα πλούτη και ανέσεις,(σήμερα οικουμενική φτωχοποίηση) έστω και αν παρείχαν σε κάθε μέλος τους την απαιτούμενη τροφή, ρούχα, μηχανές και υλικά αγαθά.

Θα ήταν απλώς μια «υών πόλις» όπως λέει ο Πλάτων: μια πολιτεία χοίρων, που τρώνε, πίνουν, ζευγαρώνουν και κοιμούνται ώσπου να πεθάνουν.

(Ο ορθολογισμός – η θεοποίηση της ύλης – η άποψη ότι κάτι έχει αξία και γίνεται αποδεκτό μόνο όταν είναι μετρήσιμο δηλαδή η αναγωγή των πάντων σε μετρήσιμα μεγέθη έφερε και τη κατάρρευση του πολιτισμού μας είναι διαπίστωση κοινωνιολόγων και διανοητών του πρόσφατου παρελθόντος αλλά και του σήμερα. Κατά την άποψή μου έχουμε να κάνουμε με τον ορθολογισμό του συμφέροντος και με τον χυδαίο υλισμό) παράδειγμα: μπορεί να μετρηθεί η αξία της ανθρώπινης ζωής ;).

Οι Έλληνες είχαν επιχειρηματικό  δαιμόνιο και οι Ρωμαίοι έχτισαν μια απέραντη αυτοκρατορία  με την δύναμη και τον πλούτο.(Τι συμβαίνει σήμερα;). Θα ήταν τώρα ξεχασμένοι….όμως «ζουν» ακόμα γιατί είχαν συνειδητοποιήσει ότι πολιτισμός σημαίνει παιδεία που είναι  η  ζωή του πνεύματος (εσωτερίκευση αξιών – σκέψεων, άραγε τι αξίες ενστερνιζόμαστε σήμερα;). Πολιτισμός δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς υλική εξασφάλιση, υγεία και δίκαιη κατανομή του πλούτου (τα έχουμε αυτά σήμερα ιδιαίτερα στην Ελλάδα;), όλα αυτά δεν είναι αυτοσκοπός αλλά είναι τα μέσα που άγουν στην ευημερία του πνεύματος, και μόνο το τελευταίο μας αναγάγει σε αληθινούς ανθρώπους. Πολιτισμός σημαίνει παιδεία, όχι μόνο για τα τους ανήλικους αλλά και για τους ενήλικες, σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους…..(γηράσκω αεί διδασκόμενος- αυτό που σήμερα αποκαλούμε διαρκή εκπαίδευση).

Το Ελληνορωμαϊκό πνεύμα διατηρήθηκε στην δυτική Ευρώπη, μέσω του χριστιανισμού που ανδρώνονταν αντλώντας από το ελληνικό πνεύμα….. Η Ρώμη ήταν πλούσια και ισχυρή και σπαταλούσε τον πλούτο της  στις αισθησιακές απολαύσεις, πολλοί όμως Ρωμαίοι ακολούθησαν το παράδειγμα των Ελλήνων τους οποίους εξακολουθούμε να θυμόμαστε και να θαυμάζουμε όπως τους  Κικέρωνα, Βιργίλιο, Οράτιο, ενώ θυμόμαστε τους Έλληνες, Όμηρο, Πλάτωνα, Σοφοκλή, Αριστοτέλη…Οι πλούσιοι, οι ισχυροί, οι φιλόδοξοι…. πέρασαν στη λήθη ή τους θυμόμαστε για τις υπερβολές τους. Από τον αρχαίο πολιτισμό ζει μόνο ο στοχασμός και η τέχνη.(Αναρωτιέμαι αν σήμερα έχουμε κάτι να αφήσουμε στις επόμενες γενιές – εκτός από την τεχνολογία που δεν φέρνει την εσωτερική ουσιαστική ευτυχία αλλά που επιπλέον με την κακή χρήση της καθιστά τον άνθρωπο εξάρτημά της και υπηρέτη της ενώ θα έπρεπε να ισχύει το αντίθετο).

Ο πολιτισμός μας προχώρησε λόγω της επιστημονικής και της βιομηχανικής επανάστασης (κατά γενική ομολογία την ορολογία των επιστημών την δημιούργησαν οι Έλληνες – επίσης  σήμερα μιλάμε για μεταβιομηχανική και όχι μόνο κοινωνία). Αν όμως θέλουμε να χρησιμοποιούμε αυτή τη δύναμη και να συνεισφέρουμε κάτι ανεξίτηλο στην εξέλιξη του ανθρώπου, έχουμε μόνο έναν τρόπο να το κάνουμε και αυτός είναι να  κατανοήσουμε και να μεταβιβάσουμε ένα σύστημα υψηλών πνευματικών αξιών(τις οποίες σήμερα εξαφανίζουμε). Πολλά δανειζόμαστε από τον χριστιανισμό και άλλα τόσα από τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό. Σκοπός του ανθρώπου δεν είναι να γιγαντώνει την εξουσία του ούτε να αυξάνει τον πλούτο του επ’ άπειρο και με απληστία, αλλά να πλουτίσει και να χαρεί το άφθαρτο μέρος του εαυτού του, την  ψυχής του».(Σήμερα;). Αυτά συμπεραίνει σε γενικές γραμμές ο Gilbert Highet κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή του πολιτισμού μας.

Θεραπεία ψυχής λοιπόν κατά Πλάτωνα γιατί όπως φροντίζουμε το σώμα μας έτσι πρέπει να μεριμνούμε και για το πνεύμα μας και την τύχη της ψυχής μας.  Δεν είναι όμως μόνον η Αρχαία Ελλάδα, η Ελληνιστική Εποχή, ο Ελληνορωμαϊκός πολιτισμός, που προσέφεραν στην ανθρώπινη εξέλιξη και στον χριστιανισμό αλλά και η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η Ελληνοχριστιανική Αυτοκρατορία- το Βυζάντιο που συνέβαλε εκτός των άλλων τα μέγιστα και στην Αναγέννηση. Η θεολογία των πατέρων της εκκλησίας βασίστηκε στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία –κάποιοι σπούδασαν και άλλοι στηρίχτηκαν στην ελληνική φιλοσοφία, τον Πλάτωνα, στους Στωικούς, εν μέρει στους Γνωστικούς (ιδιαίτερα ο μοναχισμός) και η δύση πρωτίστως στον Αριστοτέλη.

Τι γίνεται σήμερα στα σχολεία μας ; – ότι δεν διδάσκεται και άρα δεν υπάρχει ζωντανό στην μνήμη και την σκέψη μας πεθαίνει, γιατί; – επειδή ότι δεν υπάρχει ως γνώση δεν επηρεάζει την κρίση μας και τις αποφάσεις μας δεν ζει και δεν λειτουργεί εντός μας – στο πνεύμα μας που είναι και το σημαντικότερο όλων.

 

ΘΕΩΡΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ

Υποσημείωση: Οι παρενθέσεις και κάποια σχόλια, ερωτήσεις είναι του αρθρογράφου.