Toυ Μάριου Ευρυβιάδη
Ο αγώνας που άρχισε πριν 55 χρόνια τούτο τον Απρίλη μήνα δεν ήταν αγώνας επιλογής. Ήταν αγώνας ανάγκης. Ήταν αγώνας κατά της βρετανικής αποικιοκρατίας και ευρύτερα κατά του βρετανικού ιμπεριαλισμού. Ήταν αγώνας ελευθερίας.
Οι αποικιοκρατικοί πόλεμοι που ξέσπασαν μετά το 1945 στην Αφρική και στην Ασία δεν ξέσπασαν γιατί το επέλεξαν οι ταλαιπωρημένοι αυτοί λαοί. Δεν επαναστάτησαν εκατομμύρια άνθρωποι για να πάρουν οφίτσια, για πλουτισμό ή για να ηρωοποιηθούν. Επαναστάτησαν διότι τους το επέβαλαν αυτοί που ήθελαν και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο. Επαναστάτησαν διότι προδόθηκαν. Πίστεψαν την προπαγάνδα των αποικιοκρατών στη διάρκεια του πολέμου. Πολέμησαν, πείνασαν, σκοτώθηκαν, ακρωτηριάστηκαν και μετά τον πόλεμο ήρθαν οι κύριοι αυτοί να ξανακαθίσουν στο σβέρκο τους και να κουνούν τα πόδια τους. Ωσάν να μη συνέβη τίποτα. Ωσάν να μην αιματοκυλίστηκε ο κόσμος για πέντε χρόνια ώστε να εξαφανιστεί το κακό του φασισμού. Ως εάν ο κόσμος να μην βρίσκετο στο δεύτερο ήμισυ του 20ου αιώνα.
Έγραφε ο Αφρικανός επαναστάτης Μ.Ο.Μ. Maduagwu τον Ιανουάριο του 1955 (Africa: The Last Stronghold). “Colonialism is evil. Not liking evil, we do not choose to remain colonials forever and be forever exploited overtly or covertly. We want liberty”. Και ο Leo Tolstoy, πολύ πιο πριν, περιέγραφε το δυνάστη του λαού ως εξής: «Κάθομαι στην πλάτη ενός ανθρώπου, πνίγοντάς τον και εξαναγκάζοντάς τον να με κουβαλά και ταυτόχρονα διαβεβαιώνοντας τον εαυτό μου και άλλους ότι τον λυπάμαι που με κουβαλά και ότι επιθυμώ να τον ξαλαφρώσω με οποιοδήποτε τρόπο –εκτός ξεκαβαλικεύοντάς τον”.
Αυτή υπήρξε η εμπειρία των αποικιοκρατικών λαών. Ζούσαν χωρίς ελευθερία. Χειρότερα, ζούσαν χωρίς αξιοπρέπεια. Λειτουργούσαν ως υποζύγια του κάθε λευκού αποικιοκράτη, που τους συμπονούσε ο αθεόφοβος , που ήθελε να τους εκπολιτίσει, να τους ανεβάσει ηθικά και πολιτιστικά. Να τους κάνει δημοκράτες όπως η αρχοντιά του.
Στην περίπτωση της Κύπρου το «ουδέποτε ελευθερία στην Κύπρο» του Βρετανού αποικιοκράτη δεν προέκυψε το 1954-55 με την εκδήλωση ένοπλης εξέγερσης κατά της αγγλοκρατίας και του βρετανικού ιμπεριαλισμού. Εκείνο το ιστορικά περιβόητο «ουδέποτε», ακτινογραφούσε την διαχρονική αντίληψη του «λευκού ανθρώπου», του αποικιοκράτη, του ιμπεριαλιστή. Αυτού που θέλει και απαιτεί ως θεϊκό δικαίωμα, να τον κουβαλάς στην πλάτη πάντοτε επειδή αυτός είναι “white man” και εσύ είσαι παρακατιανός, έχεις άλλο χρώμα και έχεις πλατιά χείλη. Και που σήμερα ο αποικιοκράτης αυτός, ο πεφωτισμένος αυτός δημοκράτης έχει και την αυθάδεια να σου ζητά να του απολογηθείς ενώ απαιτεί να σε ξανακαβαλικέψει. Επειδή τόλμησες να υψώσεις το ανάστημά σου, να τον κοιτάξεις στα μάτια και να του πεις, ποτέ πια.