Της συνεργάτιδάς μας, Θωμαϊδας Παριανού
Η Γραμματεία Παλιννοστούντων και Ειδικών Πληθυσμιακών Ομάδων της Νέας Δημοκρατίας διοργάνωσε εκδήλωση, τη Δευτέρα, 5 Μαρτίου, 2012 στο ξενοδοχείο Divani Caravel με τίτλο:
Έλληνες, Αρμένιοι, Ασσύριοι: Τρεις Γενοκτονίες, Ιστορική Μνήμη-Στρατηγική Αναγνώρισης.
Μεταξύ των ομιλητών ήταν και ο κ. Κωνσταντίνος Φωτιάδης, Καθηγητής της Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού, στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστήμιου Δυτικής Μακεδονίας, και το θέμα της ομιλίας του ήταν «Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ»
Η ομιλία αυτή ήταν πράγματι ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΗ και συνδύαζε την σπάνια γνώση των ιστορικών ντοκουμέντων της γενοκτονίας, την ειλικρίνεια, αλλά και τον πόνο, την πικρία και την συγκίνηση ενός άριστου ιστορικού, με Ποντιακές ρίζες, όπως είναι ο κ. Κ.ΦΩΤΙΑΔΗΣ. Σας παραθέτουμε τα κυριότερα σημεία.
Τι είναι η γενοκτονία, με απλά λόγια :
Όταν μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους οι Οθωμανοί έχουν χάσει όλα τα εδάφη από τα Βαλκάνια, δηλ. ως το 1908, τα σύνορα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας φθάνανε ως την Αυστρία, χάνουνε αυτά τα εδάφη το 1913, 800.000 περίπου μουατσήρηδες μουσουλμάνοι, πρόσφυγες μουσουλμάνοι, εγκαταλείπουν τον Βαλκανικό χώρο και εγκαθίστανται στην Μικρά Ασία, με αποτέλεσμα, οι Νεότουρκοι θεωρώντας κυρίως υπεύθυνους τους Έλληνες για αυτή την προσφυγιά των Μουσουλμάνων, τους εγκαθιστούν σε περιοχές όπου ζούνε Έλληνες και μέσα στα σπίτια των Ελλήνων, να αναλάβουν οι Έλληνες και την στέγαση και την φιλοξενία όλων αυτών των προσφύγων και καταλαβαίνετε αρχίζουν τα πρώτα προβλήματα συμβίωσης / συγκατοίκησης και αρχίζει η πρώτη φάση των διωγμών. Πολύ προφητικός ήτανε ο υπουργός Εσωτερικών των Νεότουρκων Ταλά(α)τ πασάς και μάλιστα στην Θεσσαλονίκη, το σημερινό Υπουργείο Μακεδονίας – Θράκης, (εγώ έτσι έμαθα να το λέω, δεν μπορώ να τον βαφτίσω διαφορετικά αυτόν τον χώρο), που ήτανε τότε η έδρα του πασά της περιοχής. Συγκαλεί όλους τους επώνυμους μουσουλμάνους σε μία εκδήλωση, για να τους ενημερώσει για τον κίνδυνο που διατρέχει ο τουρκισμός, όχι πλέον στον Βαλκανικό χώρο αλλά και σε όλη την Μικρασία και τους λέει ότι :
«Εδώ πρέπει να εφαρμόσουμε το παράδειγμα του καλού γεωργού, αν θέλουμε να πετύχουμε τον στόχο μας και να μην γίνουμε πρόσφυγες και στην Μικρά Ασία. Ποιο είναι το παράδειγμα του καλού γεωργού: o καλός γεωργός στο χωράφι του την αγριάδα δεν την κουρεύει, γιατί όταν την κουρεύεις οι ρίζες βαθαίνουν και πηγαίνουνε στο εσωτερικό της γης και απομυζούν τους χυμούς της γης. Αν θέλεις να έχεις καλή παραγωγή πρέπει την αγριάδα να την ξεριζώσεις, ώστε το χώμα να είναι ανάλαφρο και ελεύθερο, ώστε να μπορείς να σπείρεις την σοδειά που θέλεις και να έχεις και καλή παραγωγή. ‘Άρα, αν θέλουμε να έχουμε και να πετύχουμε τον στόχο μας θα πρέπει να μην επιβάλλουμε μποϋκοτάζ και σαμποτάζ στα Ελληνικά προϊόντα και να δημιουργούμε μικροεπεισόδια με τους Έλληνες. Θα έπρεπε να εφαρμόσουμε το παράδειγμα του καλού γεωργού και αυτό είναι ο ΞΕΡΙΖΩΜΟΣ. Θα μας δώσουνε την ευκαιρία».
Και πράγματι η ευκαιρία έρχεται αμέσως μετά την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου, μετά το Α’Παγκ. Πόλεμο στην Μ.Ασία μένουν μόνο οι πρόξενοι των συμμαχικών δυνάμεων της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία πήγε μαζί με τις Κεντρικές Δυνάμεις, δηλ. με την Αυστροουγγαρία και την Γερμανία και έτσι η (Συμμαχία της) Αντάντ (Entente : Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία), ΔΕΝ υπάρχει μέσα στον Μικρασιατικό χώρο, δεν υπάρχουν οι πρεσβευτές ή πρόξενοι, έτσι δεν υπάρχει κάποιος που μπορεί να διαμαρτυρηθεί για τα εγκλήματα που διαπράττονται. Ωστόσο, σε αντίθεση με μας (τους ανθρώπους) που έχουμε ημερομηνία λήξης, τα ντοκουμέντα είναι οι αιώνιοι μάρτυρες. Και προς τιμήν των Γερμανών και των Αυστριακών προξένων και πρεσβευτών, δεν πλαστογραφούν τα γεγονότα της εποχής εκείνης. Τα ντοκουμέντα που στέλνουνε στα Υπουργεία των Εξωτερικών της Βιέννης και του Βερολίνου μιλούν ΞΕΚΑΘΑΡΑ για τα εγκλήματα γενοκτονίας που διαπράττονται από τους Νεότουρκους σε βάρος των Ελλήνων και των άλλων λαών.
. Αυτήν την περίοδο, ο Δυτικός Πόντος υποφέρει και στα αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών της Αγίας Πετρούπολης της Ρωσίας, υπάρχει και ένα έγγραφο που στέλνεται στο Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας (Ελληνική Πρεσβεία της Πετρούπολης) και μας αναφέρει για την τραγωδία των Ελλήνων της Κουνάκας του Πόντου. Πολύ νωρίτερα, το 1680 στο Κιζ Γκαλεσί της Πάφρας, πρώτες οι γυναίκες της Πάφρας, Τουρκόφωνες, ήταν αυτές που προτίμησαν να πέσουν από τα βράχια, παρά να πέσουν στα χέρια των Τούρκων. Ο λυτρωτικός θάνατος ήρθε με την ομόφωνη απόφαση τους να θυσιαστούν. Τα ίδιο γίνεται το 1916 και στην Κουνάκα του Πόντου. Για αυτές τις γυναίκες δεν υπάρχει καμία αναφορά σε κανένα σχολικό βιβλίο, δεν χρειάζεται να κάνουμε σελίδες με ιστορικές αναφορές. Θα μπορούσε να υπάρχει κοντά στις λέξεις ‘Αραπίτσα’ και ‘Ζάλογγο’ και η λέξη ‘Κουνάκα’. Θα ήταν μία ηθική δικαίωση για τον αγώνα αυτών των γυναικών .
Τι να πει κανείς για το δράμα των Ελλήνων της Τρίπολης του Πόντου. Υπάρχει ένα καταπληκτικό βιβλίο της Τατιάνας Γκρίτση-Μιλλιέξ
‘ Η ΤΡΙΠΟΛΗ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ’
που στηρίζεται στο χειρόγραφο κάποιου Τριπολίτη που επέζησε, του Δημητριάδη, αλλά υπάρχει και ο Γεώργιος Σακκάς, πνευματικός μου πατέρας. Σώθηκε και αυτός τότε από την Αμερικανική Επιτροπή Βοήθειας της Ανατολής, ήλθε στο Αμερικάνικο Ορφανοτροφείο και έχει γράψει επίσης ένα βιβλίο με τον τίτλο «Η Τρίπολις του Πόντου» και αναφέρεται στο δράμα. Και ξέρετε, αυτό το βιβλίο της Τατιάνας Γκρίτση – Μιλλιέξ. ήτανε από το 1932 έτοιμο, αλλά μέχρι το 1974 δεν επιτρεπότανε να εκδοθεί, γιατί είχε ένα κεφάλαιο μέσα με τίτλο ‘ΕΞΟΔΟΣ’ και αναφερόταν στην Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού, μας το λέει η ίδια .
Μέσα στα συγκλονιστικά ντοκουμέντα για μένα, τα πιο σημαντικά είναι τα Οθωμανικά αυτά που δεν μπορούν οι Τούρκοι να πούνε ότι είναι ψέματα. Δεν μπορούν να πούνε ότι είναι ψέματα αυτό που είπε ο Χακκί Χαλί Μπέης, ο βουλευτής, γιατί είναι μέσα από τα πρακτικά του Κεμαλικού Κοινοβουλίου. Δηλαδή, μέσα στο Κεμαλικό Κοινοβούλιο, υπήρχαν βουλευτές που διαφωνούσαν με τα μέτρα εθνοκάθαρσης και έτσι αυτές οι μαρτυρίες υπάρχουν και μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε. Όπως αυτά που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε περισσότερο είναι τα ντοκουμέντα του Φρούραρχου της Κων/λης. Την περίοδο 1919 – 20, όπως στην Ελλάδα το ’16 – ’17 είχαμε δύο κυβερνήσεις, του Βενιζέλου στην Θεσσαλονίκη και Βασιλική Κυβέρνηση στην Αθήνα, έτσι και το 19 – 20 – 21 υπάρχει κυβέρνηση του Σουλτάνου του εγκάθετου μέσα στην Κων/λη και ο Μουσταφά Κεμάλ κάνει την δική του πλέον κυβέρνηση, την επανάσταση στην ‘Άγκυρα Υπάρχει όμως ο νομικός σύμβουλος του Σουλτάνου, ο οποίος είναι και ο φρούραρχος της πόλεως της Κων/λης και ο οποίος παρακολουθεί όταν τα κινήματα. Εκεί, μέσα από τις πηγές μαθαίνουμε ότι είναι 78 σελίδες, στην Οθωμανική γραφή, που μεταφράστηκαν στα Ελληνικά από τον Δημ. Μαυροφρύδη το 1922 και υπάρχουνε τα στοιχεία που μιλούν για την γενοκτονία που διαπράττει ο Κεμαλικός Στρατός. Και είναι οι ίδιες πηγές που υπάρχουνε και σε πάρα πολλά επίσημα έγγραφα που υπάρχουνε στα αρχεία των Υπουργείων Εξωτερικών της Ευρώπης και της Αμερικής. και στα αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας.
Ξέρετε, μέσα από αυτό εδώ το έργο, αυτό που για μένα μετράει πάρα πολύ, είναι η αγωνιστική διάθεση του Νίκου Καζαντζάκη για το Ποντιακό ζήτημα που, ως γραμματέας του Υπουργείου Πρόνοιας το 1919, πηγαίνει στη περιοχή του Καυκάσου, στο Βατούμ και το Σοχούμ για να μπορέσει να περισώσει τους Έλληνες της περιοχής του Καρς, και έτσι γνωρίζει πολύ καλά την ιστορία των Ελλήνων του Πόντου. Μαθαίνει ότι τον Σεπτέμβριο του 1921 καταδικάστηκαν σε θάνατο όλοι οι Έλληνες διανοούμενοι του Πόντου, οι αρχιερείς, οι οικονομικοί μας παράγοντες και στήθηκαν στην πλατεία της Αμάσειας οι κρεμάλες, τότε γράφει μία επιστολή προς τους διανοούμενους της Ευρώπης και της Αμερικής και ζητάει την δική τους ηθική στήριξη να ευαισθητοποιήσουν τις δικές τους κυβερνήσεις να σταματήσει το έγκλημα της γενοκτονίας.
Πράγματι, αυτή η επιστολή έπαιξε καθοριστικό ρόλο γιατί βλέπουμε στην Νέα Υόρκη να γίνεται διαδήλωση 6000 Αμερικανών και Ελλήνων πολιτών και σε αυτήν την διαδήλωση μίλησαν 6 γερουσιαστές. Το ίδιο γίνεται και σε διάφορες άλλες πόλεις της Ευρώπης. Στις 7 Νοεμβρίου 1921, στην Βουλή των Κοινοτήτων της Μ.Βρετανίας ο Φιλέλληνας βουλευτής Ο’Connor ρώτησε τότε τον υφυπουργό Εξωτερικών Ηarmsworth ποιες ενέργειες έγιναν για τον απαγχονισμό των Ελλήνων και των τριών Αρμενίων από τις Κεμαλικές αρχές και μιλάει για μια συγκεκριμένη μέρα στην πλατεία της Αμάσειας. Και εκεί φαίνεται ξεκάθαρα να του λέει, «Αφού έχουμε τον στρατό μας που βρίσκεται λίγο πιο πέρα στην Μοσούλη, γιατί δεν νοιάζεται ο στρατός να βοηθήσει τους συμμάχους μας χριστιανούς»?? Και λέει (ο υφυπουργός) «Στη Μοσούλη υπάρχει ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ. Πιο πάνω υπάρχει κόκκινο ΑΙΜΑ»!!!.
H Υπάτη Αρμοστεία της Κων/λης, ο Βρετανός και ο Γάλλος αποφασίζουν να γίνει μία ανακριτική επιτροπή γιατί, παράλληλα με τους Έλληνες που διαμαρτύρονται είναι και η Κεμαλική κυβέρνηση που στέλνει άπειρα επίσης έγγραφα διαμαρτυρίας για μαρτυρίες ότι ο Ελληνικός στρατός ισοπεδώνει τα Τουρκικά χωριά :
«Και αφού υπάρχουνε καταγγελίες και από τις δύο πλευρές, ας κάνουμε μία ανακριτική επιτροπή για να δούμε ποιοι έχουνε δίκιο, για να σταματήσουμε αυτό το έγκλημα που διαπράττεται σε αυτήν την περιοχή».
Έτσι, προτείνουνε με μία επιστολή που στείλαν στον Υπουργό Εξωτερικών της Αμερικής, τον Charles Evans Hughes να αναλάβει πρόεδρος της ανακριτικής επιτροπής μία εξέχουσα προσωπικότητα της Αμερικής. Η επιστολή που στέλνεται στον C.E.Hughes είναι συγκλονιστική και ο ίδιος ο Hughes γράφει ένα υπόμνημα προς τον Πρόεδρο της Αμερικής, τον Γουόρεν Χάρτινγκ. και τον ρωτάει αν θα πρέπει να πάρουν μέρος και αν θα πρέπει να είναι Αμερικανός ο πρόεδρος αυτής της ανακριτικής επιτροπής.
Θα ήθελα να κλείσω με τα συγκλονιστικά ντοκουμέντα που υπάρχουν μέσα στο Κεμαλικό Κοινοβούλιο γιατί για μένα αυτές είναι οι συγκλονιστικότερες μαρτυρίες. Υπήρχαν στο Κοινοβούλιο το Κεμαλικό βουλευτές που διαφωνούσαν με τα μέτρα της εθνοκάθαρσης. Μάλιστα, αυτοί που διαφωνούσαν, κατηγορήθηκαν από τον συνάδελφό τους, βουλευτή της Προύσας Εμίν Μπέη, στη συνεδρίαση της 21ης Αυγούστου 1922, ως «οπαδοί του ποντιακού ιδεώδους και ότι πρέπει να περάσουν από έκτακτο στρατοδικείο γιατί αυτοί πρέπει να είναι φιλοπόντιοι, δεν έχουνε Τουρκικό αίμα» και παραπέμφθηκαν σε εξεταστική επιτροπή για τις μετριοπαθείς θέσεις τους και την ‘παθητική’ τους στάση
Σήμερα, το Ελληνικό Κοινοβούλιο οφείλει να συγκροτήσει μία Κοινοβουλευτική Επιτροπή και σε συνεργασία με τα πανεπιστημιακά ιδρύματα, τα προσφυγικά σωματεία και τους άλλους λαούς της Μικράς Ασίας που υπέστησαν ανάλογες γενοκτονίες, να προωθήσει το ζήτημα της αναγνώρισης των γενοκτονιών. Η γραμμή της Ελληνικής αντίστασης απέναντι στον σύγχρονο Τουρκικό επεκτατισμό αρχίζει από την αναγνώριση της Ποντιακής γενοκτονίας.
