Του Michael C. Desch
Μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου στην Ιερουσαλήμ την περασμένη εβδομάδα, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου εξέφρασε την οργή του για την άρνηση της κυβέρνησης Ομπάμα να θέσει «κόκκινες γραμμές» σχετικά με την πρόοδο του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν: τα όρια που, αν τα ξεπερνούσαν οι Ιρανοί, θα προκαλούσαν αμερικανική στρατιωτική δράση κατά της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Ο Νετανιάχου υπονόησε ότι με το να μην τηρούν μια πιο σκληρή γραμμή, οι Ηνωμένες Πολιτείες ενδέχεται να αποτύχουν να πείσουν το Ισραήλ να παραιτηθεί από ένα μονομερές χτύπημα κατά των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν. «Αυτοί στη διεθνή κοινότητα που αρνούνται να θέσουν κόκκινες γραμμές στο Ιράν δεν έχουν το ηθικό δικαίωμα να σταματούν το Ισραήλ», διακήρυξε ο Νετανιάχου. Αλλά είναι οι Αμερικανοί που θα έπρεπε να εξοργίζονται με τον Νετανιάχου. Με το να επιμένει στις κόκκινες γραμμές και απειλώντας να ξεκινήσει μια μονομερή επίθεση στην πυρηνική υποδομή του Ιράν, ο Νετανιάχου προσπαθεί να δεσμεύσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να προχωρήσουν σε έναν προληπτικό πόλεμο για λογαριασμό του Ισραήλ.
Στην πραγματικότητα, απαιτεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες να κάνουν πολύ περισσότερα για να προστατεύσουν την ασφάλεια του Ισραήλ από ό, τι κάνουν για οποιονδήποτε άλλο εκ των συμμάχων τους. Ο Νετανιάχου τοποθετεί τον εαυτό του μέσα στο σκηνικό της προεκλογικής εκστρατείας στις ΗΠΑ σε βαθμό πρωτοφανή για ηγέτη μιας χώρας που είναι στενή σύμμαχος της Αμερικής, απηχώντας έμμεσα την κατηγορία του Ρεπουμπλικανικού προεδρικού υποψηφίου Μιτ Ρόμνεϊ ότι η κυβέρνηση Ομπάμα «ρίχνει το Ισραήλ στις ρόδες του λεωφορείου».
Για να εκτιμηθεί πλήρως το θράσος της απαίτησης του Νετανιάχου για ακόμα πιο ευρείες διαβεβαιώσεις ασφαλείας από τους Αμερικανούς, είναι σημαντικό να δούμε πόσο δεσμευμένες είναι ήδη οι Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με την ασφάλεια του Ισραήλ. Ανεξάρτητα από την δυσαρέσκεια του Νετανιάχου, οι Ηνωμένες Πολιτείες προσφέρουν στο Ισραήλ εξαιρετικά επίπεδα οικονομικής, διπλωματικής και ιδίως στρατιωτικής υποστήριξης.
ΒΑΖΟΝΤΑΣ «ΠΛΑΤΗ»
Σκεφτείτε πρώτα τι υποσχέσεις δίνουν γενικά οι Ηνωμένες Πολιτείες στους άλλους συμμάχους τους, όταν αντιμετωπίζουν απειλές. Το άρθρο 5 της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού δεσμεύει τις Ηνωμένες Πολιτείες να θεωρούν μια ένοπλη επίθεση εναντίον οποιουδήποτε μέλους του ΝΑΤΟ ως μια ένοπλη επίθεση ενάντια στις ίδιες και να βοηθούν το θύμα, ακόμα και με τη χρήση ένοπλης βίας. Όμως, η Συνθήκη ορίζει ότι εναπόκειται σε κάθε μέλος – και όχι στο θύμα της επιθετικότητας – να αποφασίσει ακριβώς πώς πρέπει να αντιδράσει. Εάν ένας μη σύμμαχος του ΝΑΤΟ, όπως η Αυστραλία, η Ιαπωνία, οι Φιλιππίνες, η Νέα Ζηλανδία ή η Νότια Κορέα δεχθούν επίθεση, οι Ηνωμένες Πολιτείες υπόσχονται μόνο να ανταποκριθούν «σύμφωνα με τις συνταγματικές διαδικασίες τους». Και, από το 1979, η Ταϊβάν έπρεπε να υποσχεθεί ότι δεν θα κηρύξει την ανεξαρτησία της, με αντάλλαγμα τη δυνατότητα να αγοράσει ορισμένα όπλα από τις Ηνωμένες Πολιτείες και μια αόριστη υπόσχεση των ΗΠΑ ότι «θα αντισταθούν σε οποιαδήποτε λύση βίας ή άλλων μορφών εξαναγκασμού, που θα έθετε σε κίνδυνο» την ασφάλεια της Ταϊβάν.
Όταν πρόκειται για το Ισραήλ, ωστόσο, οι αμερικανικές εγγυήσεις για την ασφάλειά του είναι πολύ λιγότερο αντισταθμιζόμενες και νομικίστικες, μην αφήνοντας καμία αμφιβολία ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα το προστατεύσουν από σχεδόν οποιαδήποτε απειλή μπορεί να φανταστεί κανείς. Σε μια ομιλία του το 1994 στην Κνεσέτ, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον μίλησε ποιητικά για το θέμα. «Το ταξίδι σας είναι το ταξίδι μας», είπε στους Ισραηλινούς, «και η Αμερική θα στέκεται μαζί σας τώρα και πάντα». Σε μια ομιλία του 2008 στην Ιερουσαλήμ, ο πρόεδρος George W. Bush ήταν παρόμοια περιγραφικός: «Όταν αντιμετωπίσετε την τρομοκρατία και το κακό», είπε, «θα είστε ισχυροί όσο 307 εκατομμύρια, επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, θα στέκονται μαζί σας». Έτσι, όταν ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε ότι η δέσμευση των ΗΠΑ στην ασφάλεια του Ισραήλ είναι «ακλόνητη» ή όπως ο ίδιος το έθεσε πρόσφατα με όρους της καθομιλουμένης, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες «θα βάζουν πάντα πλάτη στο Ισραήλ», ακολουθούσε μια μακρά παράδοση.
Φυσικά, η δέσμευση για την ασφάλεια του Ισραήλ πηγαίνει πολύ πιο πέρα από τη ρητορική. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έδωσαν στο Ισραήλ περισσότερα από 160 δισεκατομμύρια δολάρια σε διμερή βοήθεια από το 1948, το μεγαλύτερο μέρος τους για στρατιωτικούς σκοπούς. Περίπου το 60% του συνόλου των ενισχύσεων των ΗΠΑ σε ξένους στρατούς πηγαίνει τώρα στο Ισραήλ, καλύπτοντας περίπου το 20% των ετήσιων στρατιωτικών δαπανών του εβραϊκού κράτους, σύμφωνα με την Υπηρεσία Ερευνών του Κογκρέσου. Η Ουάσιγκτον απαιτεί από άλλους παραλήπτες αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας να δαπανούν τα χρήματα αυτά στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά επιτρέπει στο Ισραήλ να χρησιμοποιεί ένα σημαντικό μέρος αυτής της βοήθειας για να αγοράζει όπλα από τη δική του αμυντική βιομηχανία και όχι από αμερικανούς προμηθευτές.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες λαμβάνουν επίσης μέτρα για να διασφαλίσουν την εύκολη πρόσβαση του Ισραήλ στα αμερικανικά όπλα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες τοποθέτησαν πυρομαχικά και εξοπλισμό στο Ισραήλ τη δεκαετία του 1980 ως μέρος των πολεμικών αποθεμάτων των συμμάχων και επιτρέπει πλέον τακτικά στις ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις να ανεφοδιάζονται από αυτά, όπως έκαναν μετά τον πόλεμο του 2006 μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ. Το Ισραήλ επίσης ωφελείται περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα από τα αμερικανικά Προγράμματα Περίσσειας Αμυντικού Υλικού, μια πραγματική στρατιωτική υπαίθρια αγορά ανοικτή σε «σημαντικούς μη-μέλη του ΝΑΤΟ συμμάχους» των Ηνωμένων Πολιτειών, μια ονομασία που πήρε το Ισραήλ το 2001.
Ίσως, όμως, είναι στον τομέα της πυραυλικής άμυνας που η «ειδική σχέση» είναι σαφέστερα προφανής. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτέλεσαν ένα σημαντικό οικονομικό στήριγμα για το αντιπυραυλικό σύστημα μικρής εμβέλειας «Iron Dome» του Ισραήλ και έχει συνεργαστεί με το Ισραήλ για την ανάπτυξη συστημάτων μεγαλύτερου βεληνεκούς, όπως το «David’s Sling» και τη σειρά αναχαίτισης «Arrow». Και οι απαιτήσεις του προϋπολογισμού του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ για το επόμενο έτος περιλαμβάνουν σχεδόν 1 δισ. δολάρια για νέα κοινά αμερικανο-ισραηλινά σχέδια αντιπυραυλικής άμυνας.
Επιπλέον, η Ερευνητική Υπηρεσία του Κογκρέσου αναφέρει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναπτύξει στο Ισραήλ ένα εξαιρετικά ικανό, επανδρωμένο από αμερικανούς, σύστημα ραντάρ X-band, γνωστό ως AN/TPY-2, το οποίο όχι μόνο αυξάνει το εύρος στο οποίο το Ισραήλ μπορεί να ανιχνεύσει εισερχόμενους πυραύλους, αλλά επίσης, το συνδέει με το αμερικανικό σύστημα παγκόσμιου εντοπισμού βαλλιστικών πυραύλων. Επίσης, το δίκτυο άμυνας βαλλιστικών πυραύλων του Ισραήλ ενισχύεται από τη σειρά των επίγειων και επί πλοίων συστημάτων ανίχνευσης και άμυνας βαλλιστικών πυραύλων που οι Ηνωμένες Πολιτείες αναπτύσσουν στον Περσικό Κόλπο.
Στην κορυφή αυτής της γενναιοδωρίας, το 2007, η κυβέρνηση Τζορτζ Μπους έλαβε μια δεκαετή δέσμευση για την παροχή 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε στρατιωτική βοήθεια προς το Ισραήλ, και η κυβέρνηση Ομπάμα τήρησε την υπόσχεσή του. Για να μην υστερήσει, το αμερικανικό Κογκρέσο ψήφισε πρόσφατα νομοθεσία που προσφέρει στο Ισραήλ πρόσβαση σε νέα όπλα και υλικό των ΗΠΑ, ενθαρρύνει την διευρυμένη συνεργασία του Ισραήλ με το ΝΑΤΟ και υπόσχεται να βοηθήσει στη διατήρηση της «ποιοτικής στρατιωτικής αιχμής» του Ισραήλ στην περιοχή.
Με λίγα λόγια, όχι μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν βάλει πλάτη στο Ισραήλ – επίσης το έχουν υποστηρίξει από μπροστά, από πάνω, από κάτω, από παντού.
ΜΕΙΝΕΤΕ ΗΡΕΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΧΩΡΗΣΤΕ
Όλα αυτά τα επιπλέον και οι ειδικές ρυθμίσεις δεν έχουν ησυχάσει τον Νετανιάχου. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν κάθε λόγο να μην μοιράζονται την προφανή αίσθηση επείγοντος του Νετανιάχου σχετικά με το Ιράν.
Παρά κάποιες πρόσφατες ανησυχητικές εκθέσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) ότι οι Ιρανοί έχουν επιτύχει υψηλότερα επίπεδα εμπλουτισμού ουρανίου και μπορεί να σημειώσουν πρόοδο στα σχέδια των πολεμικών πυρηνικών κεφαλών τους, παραμένει η κοινή άποψη της κοινότητας των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ ότι δεν υπάρχει ακόμη ιρανική απόφαση να διαβούν το πυρηνικό κατώφλι. Αν οι Ιρανοί έπαιρναν μια τέτοια απόφαση, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα εξακολουθούσαν να έχουν περίπου ένα χρόνο για να αντιδράσουν πριν από τη στιγμή που το Ιράν θα μπορούσε να αξιοποιήσει πραγματικά ένα όπλο, σύμφωνα με τον Αμερικανό υπουργό Άμυνας Λίον Πανέτα.
Ακόμα κι αν οι ΗΠΑ και το Ισραήλ δεν ήταν σε θέση να αποτρέψουν την Ισλαμική Δημοκρατία από την οικοδόμηση ενός στοιχειώδους πυρηνικού οπλοστασίου, είναι σχεδόν αδιανόητο ότι το Ιράν θα χρησιμοποιήσει τα όπλα αυτά για να καταστρέψει το Ισραήλ ή ακόμη και να εκβιάσει τους Άραβες γείτονές του, χάρη στα ισχυρά αποτρεπτικά που παρουσιάζουν οι συμβατικές και πυρηνικές δυνάμεις του Ισραήλ και των Ηνωμένων Πολιτειών. Σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (International Institute for Strategic Studies), το Ισραήλ, με περίπου 200 πυρηνικές κεφαλές, αποτελεί το τέταρτο μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο του κόσμου. Αυτά τα όπλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν με μια ποικιλία τρόπων, συμπεριλαμβανομένων των βαλλιστικών πυραύλων Jericho, των αεροσκαφών F-15 και F-16 και ίσως και με πυραύλους cruise από υποβρύχιο. Αυτή η δύναμη αποτροπής είναι πιθανώς ένας από τους λόγους για τους οποίους ο ναύαρχος Τζέιμς Σταυρίδης, ο οποίος είναι επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Διοίκησης των ΗΠΑ, είπε στο Κογκρέσο την περασμένη άνοιξη ότι το Ισραήλ είναι «σίγουρα πιο ασφαλές τώρα» από ό,τι κατά τη διάρκεια κάθε προηγούμενης κρίσης ή πολέμου.
Τέλος, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι απόψεις του Νετανιάχου δεν είναι γενικά αντιπροσωπευτικές εκείνων της ισραηλινής κοινής γνώμης, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας δεν υποστηρίζει την ιδέα της μονομερούς ισραηλινής επίθεσης στο Ιράν. Ούτε οι απόψεις του Νετανιάχου είναι ευρέως αποδεκτές εντός του οικοδομήματος της ισραηλινής εθνικής ασφάλειας, και μερικά από τα μέλη της – όπως Μέιρ Ντάγκαν, ο πρώην επικεφαλής της Μοσάντ, και ο Νταν Μέριντορ, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός Πληροφοριών και Ατομικών Υποθέσεων – απέρριψαν δημοσίως τις τρομερές προειδοποιήσεις του Νετανιάχου και καταδίκασαν την εκδικητική του διάθεση.
ΕΝΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΕΙΔΟΣ ΚΟΚΚΙΝΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ
Υπό το φως όλων αυτών που οι Ηνωμένες Πολιτείες κάνουν για να εξασφαλίσουν την ασφάλεια του Ισραήλ, καθώς και το γεγονός ότι μια μονομερής ισραηλινή επίθεση κατά του Ιράν θα ωθήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε μια περιφερειακή ή ακόμη και παγκόσμια κρίση, δεν είναι καθόλου παράλογο για την κυβέρνηση Ομπάμα για να προσπαθεί να βάζει φρένο στην βιασύνη του Νετανιάχου για πόλεμο. Στο κάτω – κάτω, μια ισραηλινή επίθεση θα αντιμετωπίσει χαμηλές πιθανότητες επιτυχίας, αλλά παρ' όλα αυτά θα εμπλέξει τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεδομένου ότι το Ιράν θα προβεί σε αντίποινα εναντίον αμερικανικών συμφερόντων, ακόμη και αν δεν υπάρχει εμπλοκή των ΗΠΑ στην επίθεση. Και, ακόμη και ένα χτύπημα με επικεφαλής τις ΗΠΑ θα κάνει κατά πάσα πιθανότητα λίγο περισσότερα από το να καθυστερήσει το Ιράν να αποκτήσει τη δυνατότητα να δημιουργήσει ένα πυρηνικό όπλο.
Αντί να υποκύψουν στις πιέσεις του Νετανιάχου, οι ηγέτες των ΗΠΑ θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν την γενναιόδωρη στρατιωτική υποστήριξη της χώρας προς το Ισραήλ για να προωθήσουν τα ζωτικά συμφέροντα των ΗΠΑ. Για παράδειγμα, θα πρέπει να καταστήσουν σαφές ότι η πρόσθετη πίεση στο Ιράν (και τα επιπλέον πακέτα βοήθειας προς το Ισραήλ) δεν θα προχωρήσουν μέχρι το Ισραήλ κάνει σημαντικά και συγκεκριμένα βήματα προς την κατεύθυνση της δημιουργίας ενός βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους, που είναι δεδηλωμένος στόχος των τριών τελευταίων κυβερνήσεων των ΗΠΑ.
Στο κάτω – κάτω, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα πρέπει να επιτρέψουν σε κανέναν να τις στριμώξει στη γωνία σχετικά με το Ιράν. Η μόνη κόκκινη γραμμή που οι Αμερικανοί θα έπρεπε να ορίσουν αυτή τη στιγμή δεν έχει να κάνει με το Ιράν αλλά με την ισραηλινή ηγεσία, η οποία θα πρέπει να μείνει έξω από αμερικανική εσωτερική πολιτική και να μην προσπαθεί να σύρει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε έναν μη αναγκαίο πόλεμο.
