Του Zsolt Darvas
Η Eurostat δημοσίευσε πριν από λίγες ημέρες τις εκτιμήσεις για το ΑΕΠ του α΄ τριμήνου: το ΑΕΠ της ευρωζώνης είναι χαμηλότερα κατά 0,2% σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο και χαμηλότερα 1% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγουμένου έτους. Ακόμη και το γερμανικό ΑΕΠ υποχώρησε 0,3% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγουμένου έτους. Οι ευρωπαϊκές εξελίξεις είναι σε κατακόρυφη αντίθεση με τις ΗΠΑ, όπου το ετήσιο ποσοστό ανάπτυξης διαμορφώθηκε στο 1,8% για το α΄ τρίμηνο του 2013 και όπου η παραγωγικότητα αυξάνεται, οι επιχειρηματικές επενδύσεις έχουν επιστρέψει, η πίστωση είναι σε άνοδο και η ιδιωτική κατανάλωση ενισχύεται – μετά από μια μεγάλη απομόχλευση του τομέα των νοικοκυριών.
Η απάντηση της Ευρώπης στο πρόβλημα της ανάπτυξης, αποτελείται από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της δυναμικής της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης και από δημοσιονομική εξυγίανση για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και της δημοσιονομικής βιωσιμότητας. Επίσης, βασικοί στόχοι, τουλάχιστον στα λόγια, είναι η αποκατάσταση ενός υγιούς χρηματοπιστωτικού συστήματος και μερικές σε μεγάλο βαθμό συμβολικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων έλλειψης ζήτησης, όπως η ταχύτερη χρήση των διαρθρωτικών κεφαλαίων, περισσότερες επενδύσεις από την Ευρωπαϊκή Αναπτυξιακή Τράπεζα, και την έκδοση κοινοπρακτικών ομολόγων. Αλλά ακόμη και ο πρόεδρος Barroso αναγνώρισε πριν από δύο μήνες ότι η εφαρμογή του Συμφώνου του προηγουμένου έτους για την Ανάπτυξη και την Απασχόληση, «είναι πολύ χαμηλή και πολύ αργή». Στην πραγματικότητα, η ανταπόκριση της Ευρώπης στα βραχυπρόθεσμα προβλήματα ανάπτυξης, υπήρξε εξαιρετικά αδύναμη.
Η Ευρώπη έχει ένα γνωστό πρόβλημα μακροπρόθεσμης ανάπτυξης (δείτε την τελευταία μας ανάλυση), αλλά υπάρχει ένα μεγάλο ρίσκο ότι τα βραχυπρόθεσμα προβλήματα θα βλάψουν περαιτέρω τη δυναμική μακροπρόθεσμης ανάπτυξης, για έξι κύριους λόγους.
Πρώτον, τα επίμονα υψηλά ποσοστά ανεργίας πλήττουν τις δεξιότητες, αποθαρρύνοντας τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας, και ως εκ τούτου υπονομεύοντας τη μακροπρόθεσμη δυναμική ανάπτυξης. Η ανεργία των νέων, η οποία βρίσκεται σε ιστορικό υψηλό σε αρκετές χώρες, είναι ιδιαίτερα ανησυχητική καθώς μια μακρά περίοδος ανεργίας ύστερα από την αποφοίτηση, όταν ένας εργαζόμενος θα πρέπει να αποκτήσει τις πρώτες εργασιακές δεξιότητες, μπορεί να υπονομεύσει το σύνολο της σταδιοδρομίας του εργαζόμενου. Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης υποσχέθηκαν να δράσουν αποφασιστικά κατά της ανεργίας, ωστόσο δεν έχουν φανεί αποτελέσματα μέχρι στιγμής.
Δεύτερον, οι δραστηριότητες επιχειρηματικής έρευνας και ανάπτυξης (R&D) είναι μάλλον κυκλικές, δηλαδή οι επιχειρήσεις ξοδεύουν πολύ λιγότερα σε αυτές τις δραστηριότητες σε μια οικονομική ύφεση, ιδιαίτερα όταν η χρονική συγκυρία της ανάκαμψης είναι απομακρυσμένη. Αλλά μια μακρά περίοδος περιορισμένων R&D μειώνει την αποδοτικότητα των εταιρειών. Από το 2007, ο συνολικός συντελεστής παραγωγικότητας βυθίζεται στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης. Σε μια χαμηλότερη απόδοση, η αύξηση της προσφοράς μπορεί να είναι πιο αργή όταν επιστρέψει η ζήτηση.
Τρίτον, η ασθενής οικονομική ανάπτυξη και οι αδύναμοι τραπεζικοί ισολογισμοί ενισχύουν αμοιβαία η μία την άλλη, με αρνητικές επιπτώσεις για την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Μια εξασθενημένη οικονομία οδηγεί σε τραπεζικές απώλειες, και ως εκ τούτου επιδεινώνοντας τους ισολογισμούς των τραπεζών. Οι τράπεζες με ασθενείς ισολογισμούς, τείνουν να μετακυλίουν τα αμφίβολα δάνεια τω υφιστάμενων πελατών τους, αντί να εγγράφουν περαιτέρω απώλειες (μια διαδικασία που ονομάζεται συχνά zombification), και δεν χορηγούν πίστωση σε νέες και καινοτόμες εταιρείες. Ως εκ τούτου, οι επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν προβλήματα και δεν παράγουν μεγάλη ανάπτυξη κρατούνται ζωντανές, αλλά νέες και πιο παραγωγικές εταιρείες δεν κατορθώνουν να αναπτυχθούν. Παρόμοιες εξελίξεις χαρακτηρίζουν την Ιαπωνία της δεκαετίας του ’90, που οδήγησαν σε μια χαμένη δεκαετία. Η Ευρώπη δεσμεύεται να ενισχύσει τις τράπεζες, αλλά οι τακτικές της μέχρι στιγμής ήταν σαφώς κατώτερες αυτών των ΗΠΑ, όπου η αναδιάρθρωση των τραπεζών ολοκληρώθηκε μέχρι το 2009.
Τέταρτον, πριν από την κρίση, τα χρέη νοικοκυριών και εταιρειών αυξήθηκαν σημαντικά και έφθασαν σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα σε έναν αριθμό χωρών της ΕΕ. Αλλά η απομόχλευση του ιδιωτικού χρέους υπήρξε πολύ βραδύτερη στην Ευρώπη από ό,τι στις ΗΠΑ μετά από την κρίση. Η ιστορία αποδεικνύει ότι τα επεισόδια απομόχλευσης μπορούν να είναι παρατεταμένα και να λειτουργήσουν ως βαρίδι στην ανάπτυξη. Η οικονομική στασιμότητα βραχυπρόθεσμα καθιστά πιο δύσκολο για τον ιδιωτικό κλάδο να απομοχλευθεί και επομένως μπορεί να παρατείνει την περίοδο απομόχλευσης και να υπονομεύσει την ανάπτυξη μεσοπρόθεσμα.
Πέμπτον, η στασιμότητα στην Ευρώπη υπονομεύει την ελκυστικότητα της Ευρώπης για επενδύσεις. Όταν η επένδυση προχωρήσει σε άλλες περιοχές αντί της Ευρώπης, η μακροπρόθεσμη δυναμική ανάπτυξης στην Ευρώπη αποδυναμώνεται.
Και έκτον, μια παρατεταμένη περίοδο χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης και υψηλής ανεργίας υπονομεύουν την εμπιστοσύνη των πολιτών της ΕΕ σχετικά με την ικανότητα των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων να παρέχουν χρήσιμες συμβουλές πολιτικής. Ως εκ τούτου, αποδυναμώνει τις εγχώριες δεσμεύσεις σε ζωτικής σημασίας αλλά επώδυνες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες επίσης ενισχύονται από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Οι υπαναχωρήσεις σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα μπορούσαν να αποδυναμώσουν τη μακροπρόθεσμη δυναμική ανάπτυξης.
Μετά από τα τόσο πολύ απογοητευτικά στοιχεία για την ανάπτυξη και την ανεργία, χρειάζεται μια ολοκληρωμένη προσπάθεια για την αναζωογόνηση της ανάπτυξης στην Ευρώπη. Διαφορετικά, η Ευρώπη μπορεί να ακολουθήσει μια χαμένη δεκαετία στο πρότυπο της Ιαπωνίας. Η βασική προτεραιότητα τώρα είναι να «φτιαχτούν» οι τράπεζες, το2013. Χρειάζονται μέτρα που υποστηρίζουν το δανεισμό, συμπεριλαμβανομένων και μέτρων για το δανεισμό σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Δεύτερον, θα πρέπει να αναζητηθούν διάφορα μέτρα για επενδύσεις και καινοτομία.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων χρειάζεται πολύ περισσότερα κεφάλαια από τα 10 δισ. ευρώ που συμφωνήθηκαν πέρυσι και οι εσωτερικές διαδικασίες της ΕΙΒ θα πρέπει να αναβιώσουν για να επιτρέψουν πολύ ταχύτερες επενδύσεις. Τρίτον, το πρόβλημα της έλλειψης ιδιωτικής ζήτησης θα πρέπει να αντιμετωπιστεί και θα πρέπει να υιοθετηθούν δημοσιονομικές στρατηγικές για την οικονομική κατάσταση. Ενώ στις υπερχρεωμένες νότιες χώρες της Ευρώπης μια σταδιακή δημοσιονομική εξυγίανση πρέπει να συνεχιστεί, υπάρχει μια περίπτωση για μια νέα κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής στις βορειοευρωπαϊκές χώρες. Τέταρτον, οι μεγάλες ανισορροπίες εντός της ευρωζώνης πρέπει να αντιστραφούν, κάτι που δεν μπορεί να επιτευχθεί με χαμηλό πληθωρισμό: η ΕΚΤ θα πρέπει να διασφαλίσει ότι ο πληθωρισμός δεν θα υποχωρεί κάτω του στόχου για 2%, και οι χώρες στη Βόρεια Ευρώπη πρέπει να απέχουν από εγχώριες πολιτικές ενέργειες που να αποτρέπουν τον πληθωρισμό να αυξάνεται υψηλότερα του 2%.
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ
Πηγή:www.capital.gr
