Πολιτικός κατακερματισμός-στροφή των ψηφοφόρων στα αντισυστημικά κόμματα-ασταθές πολιτικό κλίμα, πολιτικά ασταθές περιβάλλον στην μετά εκλογών περίοδο προβλέπει η αμερικανική εταιρία αναλύσεων
Πρόβλεψη:
Η πολιτική σκηνή της Ισπανίας θα συνεχίσει πιο κατακερματισμένη, καθώς η χώρα πλησιάζει στο τέλος του παραδοσιακού δικομματισμού στις εθνικές εκλογές στα τέλη του 2015.
Έξι χρόνια σε οικονομική κρίση, οι ψηφοφόροι θα στραφούν προς αντισυστημικά κόμματα και ακτιβιστές (καινούργιοι στην ισπανική κυβέρνηση) σε αναζήτηση ανακούφισης από την παρατεταμένη ανεργία.
Η νέα κεντρική κυβέρνηση στη Μαδρίτη θα βρεθεί αντιμέτωπη με ένα ασταθές πολιτικό κλίμα και η οικονομία θα εξακολουθήσει να αγωνίζεται για την ανάκαμψη.
Ανάλυση
Στις 24 Μαΐου, η Ισπανία διενήργησε εκλογές στις 13 από τις 17 αυτόνομες περιοχές και στο σύνολο των δήμων της, με τον πολιτικό κατακερματισμό να είναι ο μεγαλύτερος νικητής. Τα βασικά πολιτικά κόμματα της χώρας βρίσκονται σε ανεπίσημες διαπραγματεύσεις, μετά την αποτυχία τους να αποκτήσουν απόλυτη πλειοψηφία στις περισσότερες περιοχές και σε αρκετούς δήμους. Οι εκλογές ανέδειξαν μειωμένη στήριξη στα κυρίαρχα κόμματα της χώρας και σημαντικά οφέλη για τις δυνάμεις ενάντια στο κατεστημένο.
Τα μεγαλύτερα ισπανικά πολιτικά κόμματα (το κυβερνών κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα και το κεντροαριστερό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα) κέρδισε στις περισσότερες περιοχές, αλλά δεν κατάφερε να εξασφαλίσει αρκετές έδρες στα περιφερειακά κοινοβούλια και τα διάφορα δημοτικά συμβούλια για να κυβερνήσει μόνο του. Ως αποτέλεσμα, θα αναγκαστούν να μοιραστούν την εξουσία με τα αντισυστημικά κόμματα (κυρίως με τους αριστερούς Podemosκαι το κεντρώο Ciudadanos) και άλλα μικρότερα περιφερειακά κόμματα.
Οι περιφερειακές και δημοτικές εκλογές λειτουργούν ως προάγγελος για αυτά που έρχονται: Η Ισπανία θα διεξάγει εθνικές εκλογές πριν από το τέλος του έτους (η ακριβής ημερομηνία δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί), και για άλλη μια φορά πρέπει να γίνουν δύσκολες πολιτικές συμφωνίες. Η επόμενη κεντρική κυβέρνηση στη Μαδρίτη θα πρέπει να ασχοληθεί με τις επαναστατημένες περιοχές, την αισθητά υψηλή ανεργία και την αδύναμη οικονομική ανάκαμψη, πέρα από την δική της αστάθεια.
Οι εκλογές διεξήχθησαν στο πλαίσιο της επίμονης κρίσης ανεργίας στην Ισπανία. Μετά από τέσσερα χρόνια μιας συντηρητικής κυβέρνησης, το ποσοστό των ανέργων μειώνεται αργά. Ωστόσο, πολλές από τις νέες θέσεις εργασίας είναι επισφαλείς και χαμηλά αμειβόμενες. Παρά το γεγονός ότι η ισπανική οικονομία σημειώνει και πάλι ανάπτυξη, η ποιότητα ζωής για τους περισσότερους Ισπανούς εξακολουθεί να είναι χειρότερη από την προ κρίσης εποχή. Τα οικονομικά προβλήματα έχουν επίσης ζημιώσει τη δημοτικότητα του αντιπολιτευόμενου Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος, καθώς ορισμένα από τα μέτρα λιτότητας που ισχύουν σήμερα εισήχθησαν από την προηγούμενη σοσιαλιστική κυβέρνηση. Εν τω μεταξύ, αρκετά σκάνδαλα διαφθοράς έχουν πλήξει περαιτέρω την εικόνα του κυβερνώντος Λαϊκού Κόμματος.
Το πιο αξιοσημείωτο αποτέλεσμα των εκλογών είναι οι ακτιβιστές που άφησαν τους δρόμους και καταλαμβάνουν θέσεις στα δημοτικά συμβούλια. Σε περιφερειακό επίπεδο, Podemos και Ciudadanos θα κινούν τα νήματα, δεδομένου ότι η στήριξη του ενός ή του άλλου θα είναι απαραίτητη για τον σχηματισμό κυβέρνησης στις περισσότερες αυτόνομες κοινότητες της Ισπανίας.
Σκληρές διαπραγματεύσεις εν όψει
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των μεγαλύτερων κομμάτων της Ισπανίας είναι ήδη σε εξέλιξη, οδηγώντας σε πολύπλοκες συμφωνίες, που θα συνδυάζουν την ιδεολογία και τη στρατηγική, συμφωνίες αποδεκτές στο εκλογικό σώμα και πολιτικά βιώσιμες. Το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα και οι Podemosθα επιδιώξουν συμφωνίες σε περιοχές όπου από κοινού οι δυνάμεις τους θα τους επιτρέψουν την απομάκρυνση των συντηρητικών από την εξουσία, προωθώντας πιθανόν αριστερές κυβερνήσεις στις αυτόνομες κοινότητες της Βαλένθια, Αστούριας, Εξτρεμαδούρα και Καστίγια λα Μάντσα. Το Λαϊκό Κόμμα, με τη σειρά του, θα επιδιώξει συμφωνίες με τους Ciudadanosγια τον έλεγχο περιοχών, όπως η Μαδρίτη, Μούρθια, Καστίγια ι Λεόν και Λα Ριόχα. Οι προθέσεις των Ciudadanosπαραμένουν ασαφείς. Το κόμμα μπορεί να συμφωνήσει με την κεντροαριστερά ή κεντροδεξιά.
Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, τα αντισυστημικά κόμματα θα απαιτήσουν αρκετές παραχωρήσεις από τους συντηρητικούς συναδέλφους τους. Οι Podemos θα ζητήσουν την ανάκληση των περικοπών στις δαπάνες του δημόσιου τομέα και μέτρα για την διακοπή των εξώσεων. Οι Ciudadanos θα επιμείνουν στην μείωση των φόρων εισοδήματος και στις περισσότερες πιστώσεις για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Και τα δύο νεόκοπα κόμματα θα τονίσουν την ανάγκη για τη λήψη μέτρων κατά της διαφθοράς.
Οι συμφωνίες θα είναι εύθραυστες και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ανεπίσημες. Ορισμένες περιφέρειες θα χρειαστούν δικομματική συμφωνία, ενώ σε άλλες θα υπάρξει η ανάγκη για συμφωνία τριών κομμάτων. Επιπλέον, Podemos και Ciudadanos ενδεχομένως να επιλέξουν να μην μπουν επισήμως στις περιφερειακές κυβερνήσεις, προσφέροντας εξωτερική στήριξη στις κυβερνήσεις μειοψηφίας με επικεφαλής τις παραδοσιακές δυνάμεις. Με τις εθνικές εκλογές της Ισπανίας να απέχουν μόνο λίγους μήνες, τα αντισυστημικά κόμματα πιθανότατα θα αποφασίσουν να διατηρήσουν προφίλ διαμαρτυρίας, αποφεύγοντας επίσημες συμμαχίες με κόμματα που επικρίνουν.
Η δυναμική αυτή θα έχει πολλαπλές συνέπειες. Στο άμεσο μέλλον, πολλές περιφέρειες ενδεχομένως να αντιμετωπίσουν πολιτική παραλυσία. Η Ανδαλουσία ήδη δείχνει τέτοια συμπτώματα. Η περιοχή έκανε εκλογές τον Μάρτιο, ωστόσο η νίκη των Σοσιαλιστών δεν κατάφερε να πάρει επαρκή στήριξη από τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις για να υπάρξει περιφερειακός πρόεδρος. Ως αποτέλεσμα, η περιοχή μπορεί να αναγκαστεί να διενεργήσει νέες εκλογές πριν το τέλος του έτους. Παρόμοιες εξελίξεις είναι πιθανόν να υπάρξουν και άλλου. Η Navarraαποτελεί μια πιο ακραία περίπτωση: Επτά κόμματα εισήλθαν στο περιφερειακό κοινοβούλιο μετά τις εκλογές της 24ης Μαΐου, ενώ θα χρειαστούν τουλάχιστον τρία για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Δεδομένης της δυσαρέσκειας που έχει εκφραστεί από τους ισπανούς ψηφοφόρους για τα μέτρα λιτότητας, οι νέες κυβερνήσεις – ανεξάρτητα από την ιδεολογική τους θέση – θα είναι επιφυλακτικές στην εισαγωγή αμφιλεγόμενων μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης. Τα τελευταία χρόνια, η Ισπανία δέχθηκε πιέσεις από την ΕΕ να μειώσει το έλλειμμά της, αναγκάζοντας την κεντρική κυβέρνηση στη Μαδρίτη να πιέσει τις περιφερειακές και δημοτικές αρχές για περικοπή δαπανών. Ανεξαρτήτως με το ποιος θα κυβερνά την Ισπανία από το επόμενο έτος, η κεντρική διοίκηση θα ασχοληθεί με πιο συγκρουσιακές κυβερνήσεις, τόσο σε περιφερειακό, όσο και σε δημοτικό επίπεδο.
Επίσης, οι περιφερειακές και δημοτικές εκλογές θα αποδυναμώσουν την ώθηση της Καταλονίας για ανεξαρτησία. Η κυβέρνησή της αποφάσισε να διενεργήσει πρόωρες περιφερειακές εκλογές τον προσεχή Σεπτέμβριο για την ενίσχυση της λαϊκής εντολής που έλαβε, προκειμένου να πιέσει για ανεξαρτησία. Ενώ το κυβερνών κόμμα Σύγκλιση και Ένωση κέρδισε τους περισσότερους δήμους στις εκλογές της 24ης Μαΐου, έχασε την στήριξη των αριστερών κομμάτων που επικεντρώθηκαν περισσότερο σε οικονομικά ζητήματα και όχι σε αυτό της ανεξαρτησίας. Με την αποτυχημένη προσπάθεια της Καταλονίας για να διεξάγει δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία το Νοέμβριο, το αποσχιστικό κίνημα συνεχίζει να χάνει την ορμή του. Οι εκλογές στη Βαρκελώνη, πρωτεύουσα της Καταλονίας, είναι αντιπροσωπευτικές της κατάστασης αυτής.
ΜιαπιοκατακερματισμένηΙσπανία
Οι συνεχιζόμενες διεργασίες για επίτευξη συμφωνίας σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο θα είναι κρίσιμες για το μέλλον της Ισπανίας. Η χώρα θα διεξάγει γενικές εκλογές μέχρι το τέλος του έτους, και ο πολιτικός κατακερματισμός κατά πάσα πιθανότητα θα συνεχιστεί. Ως εκ τούτου, οι περιφερειακές και δημοτικές συμμαχίες που σχηματίζονται από το Λαϊκό Κόμμα, το Σοσιαλιστικό Εργατικό, τους Podemosκαι τους Ciudadanosθα θέσουν το πλαίσιο για πιθανές συμφωνίες μετά τις εκλογές.
Οι περιφερειακές και δημοτικές εκλογές σηματοδοτούν μια αξιοσημείωτη αποδυνάμωση του δικομματισμού που δημιουργήθηκε μετά το τέλος της δικτατορίας του Φράνκο. Στο παρελθόν, τα ισπανικά πολιτικά κόμματα έχουν μοιραστεί την εξουσία σε περιφερειακό και δημοτικό επίπεδο, αυτή, ωστόσο, θα είναι η πρώτη φορά που θα εισέλθουν στις διαπραγματεύσεις από θέση αδυναμίας. Η κυβέρνηση που θα αναλάβει το 2016 θα ασχοληθεί με ένα κατακερματισμένο κοινοβούλιο, τις επαναστατημένες περιφερειακές και δημοτικές αρχές και με τους ψηφοφόρους που θέλουν μια αλλαγή κατεύθυνσης, συμπεριλαμβανομένης μιας σκληρότερης στάσης στο θέμα της διαφθοράς, καθώς και χαλάρωση των μέτρων λιτότητας.
Κάτι τέτοιο ενδεχομένως να οδηγήσει σε νέες πιέσεις των αγορών στην Ισπανία. Αν και οι επιχειρηματίες εξακολουθούν να ανησυχούν περισσότερο για αν η Ελλάδα φύγει από την ευρωζώνη από ό, τι για το αυξανόμενο έλλειμμα της Ισπανίας, οι αγορές αντέδρασαν αρνητικά στις ισπανικές εκλογές. Οι πρόσφατες πολιτικές της ΕΚΤ, συνέβαλαν στη σταθεροποίηση των αγορών χρέους της Ευρώπης, μια ωστόσο εύθραυστη ή αναποτελεσματική κυβέρνηση στη Μαδρίτη θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες αμφιβολίες για την οικονομική κατάσταση της χώρας – ιδίως την στιγμή που το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος παραμένουν προβληματικά.
Η παραδοσιακή εναλλαγή της εξουσίας μεταξύ του Λαϊκού και του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος οδήγησε σε μια πολιτικής σταθερότητας τριών δεκαετιών στην Ισπανία, δημιουργώντας ένα επίσης άκαμπτο πολιτικό σύστημα και διαφθορά. Η ευρωπαϊκή κρίση έσπασε το σύστημα αυτό, καθώς η πτώση της λαϊκής υποστήριξης των παραδοσιακών κομμάτων οδήγησε στην άνοδο των συνασπισμών ενάντια στο κατεστημένο, γεγονός που αντικατοπτρίζει την τάση που παρατηρείται σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η ανεργία παραμένει στο επίκεντρο, διότι συνδέεται με τα περισσότερα προβλήματα της χώρας, από το υψηλό έλλειμμα μέχρι την πιστωτική στενότητα. Χωρίς τέλος στον ορίζοντα για την κρίση στην ανεργία, η επόμενη κυβέρνηση στη Μαδρίτη θα ασχοληθεί με τα παραδοσιακά προβλήματα της χώρας, σε περιβάλλον ασυνήθιστης πολιτικής αστάθειας.
*Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής στις 31/5/15
Υπεύθυνη διαχείρισης για την Ελλάδα: Δέσποινα Συριοπούλου
