Το Βερολίνο διερευνά το έδαφος, πριν τη λήψη αποφάσεων για το μέλλον των ρωσογερμανικών σχέσεων
Μήνυμα για την επανεξέταση της σχέσης της με τη Ρωσία απέστειλε η Γερμανία την Τετάρτη, όταν ο αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομίας, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, συναντήθηκε με το Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, στη Μόσχα. Επισήμως ο σκοπός της επίσκεψης ήταν η συζήτηση για το διμερές εμπόριο. Ωστόσο, δεδομένου ότι το εμπόριο συνδέεται με τις κυρώσεις της Ε.Ε. εναντίον της Ρωσίας, η συνάντηση δείχνει ότι το Βερολίνο αναζητά τρόπους να τροποποιήσει ή ακόμη και να άρει τα μέτρα που είναι σε ισχύ εναντίον της Μόσχας. Μια τέτοια, όμως, απόφαση πιθανόν να δημιουργήσει τριβές ανάμεσα στη Γερμανία και τις περισσότερες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, πράγμα που σημαίνει ότι το Βερολίνο δεν είναι ακόμη έτοιμο για μια επίσημη αλλαγή κατεύθυνσης.
» ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ επίσκεψη Γκάμπριελ στη Μόσχα, το γερμανικό υπουργείο Οικονομίας εξέδωσε ανακοίνωση, εστιάζοντας κυρίως στο διμερές εμπόριο. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2015 οι γερμανικές εξαγωγές στη Ρωσία μειώθηκαν κατά 31,5% συγκριτικά με την ίδια περίοδο του 2014. Για τη Γερμανία, η Ρωσία αποτελεί τον 13ο σημαντικότερο προορισμό των γερμανικών εξαγωγών αλλά σε μια εποχή όπου η οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης εξακολουθεί να είναι εύθραυστη και η ανάπτυξη της Κίνας επιβραδύνεται, το Βερολίνο ενδεχομένως να θεωρεί ότι πρέπει να διαφοροποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερο τις εξαγωγές του. Οι ευρωπαϊκές κυρώσεις εναντίον της Μόσχας μετέτρεπαν σε περίπλοκη διαδικασία τις εξαγωγές προς τη Ρωσία.
» ΕΠΙΠΛΕΟΝ, Γερμανία και Ρωσία πριν από την κρίση είχαν προγραμματίσει να αυξήσουν τις εμπορικές σχέσεις τους με συνομιλίες για τρένα, εργοστάσια χημικών και άλλες συμφωνίες. Η επίσκεψη Γκάμπριελ πραγματοποιήθηκε τρεις μήνες προτού η Ε.Ε. κληθεί να αποφασίσει αν θα επεκτείνει, διευρύνει ή άρει τις οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Η Γερμανία ενδεχομένως να πιστεύει ότι έχει λόγους να πιέσει για μια πιο ήπια στάση απέναντι στη Μόσχα. Τους τελευταίους μήνες, η κατάσταση στην Ουκρανία έχει σχετικά σταθεροποιηθεί, με σποραδικές μόνο παραβιάσεις της κατάπαυσης πυρός. Επίσης, δεν υπήρξαν σημαντικά ζητήματα ασφαλείας στη διάρκεια των περιφερειακών εκλογών το περασμένο Σαββατοκύριακο (αν και ορισμένα τμήματα της Ανατολικής Ουκρανίας δεν ψήφισαν) και η αυτοαποκαλούμενη Λαϊκή Δημοκρατία του Ντόνετσκ ξεκίνησε πρόσφατα τη δεύτερη φάση ανάκλησης του ελαφρού οπλισμού.
» Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ, επίσης, ενδιαφέρεται για τη βελτίωση των δεσμών της με τη Ρωσία στο θέμα της ενέργειας. Στις 8 Οκτωβρίου ο Γκάμπριελ συναντήθηκε με το διευθύνοντα σύμβουλο της Gazprom στο Βερολίνο, προκειμένου να συζητήσουν νέα έργα υποδομής για το ρωσικό φυσικό αέριο, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης του αγωγού Nord Stream. Στο πλαίσιο της επίσκεψής του στη Μόσχα, ο Γκάμπριελ συναντήθηκε, ακόμη, με το Ρώσο υπουργό Ενέργειας, Αλεξάντερ Νόβακ. Η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής του ρωσικού φυσικού αερίου, γεγονός που αναγκάζει το Βερολίνο να βεβαιώσει ότι οι γερμανικές και ρωσικές εταιρίες ενέργειας συνεχίζουν να συνεργάζονται. Επιπροσθέτως, το Βερολίνο αναγκάζεται να ισορροπήσει ανάμεσα στην προσπάθεια να συγκρατήσει την επιρροή της Μόσχας στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και να διασφαλίσει ότι η Ρωσία συνεχίζει να πουλάει φυσικό αέριο σε προσιτές τιμές.
» ΕΠΙΠΛΕΟΝ, η Γερμανία θεωρεί τη Ρωσία ως βασικό παράγοντα στην επίλυση της συριακής κρίσης, η οποία συνδέεται άμεσα με την αύξηση της εισροής των αιτούντων άσυλο στην Ευρώπη. Οι περισσότεροι από τους Σύριους αιτούντες άσυλο κατευθύνονται προς τη Γερμανία, γεγονός που ασκεί πολιτική πίεση στο Βερολίνο. Η Γερμανία έχει πιο ήπια προσέγγιση συγκριτικά με άλλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης και τις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με το μέλλον της κυβέρνησης του Σύριου προέδρου Ασαντ αλλά και της κρίσης.
» Η ΡΩΣΙΑ έχει τους δικούς της λόγους να προσκαλέσει τον Γκάμπριελ. Τους τελευταίους μήνες, ο συνδυασμός της πτώσης της τιμής του πετρελαίου και των κυρώσεων έχει επιπτώσεις για τη ρωσική οικονομία, η οποία είναι πιθανό να σημειώσει ύφεση φέτος έως και 4%. Το Κρεμλίνο, επίσης, ασκεί παρασκηνιακή πολιτική πίεση σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, όπως στην Ιταλία και τη Γαλλία, προκειμένου να μετριάσει τις κυρώσεις – αν και η Μόσχα γνωρίζει ότι η Γερμανία είναι το κλειδί για να αρθούν. Το Κρεμλίνο θεωρεί, ακόμη, ότι οι συναντήσεις με υψηλόβαθμους Ευρωπαίους αξιωματούχους αποτελούν απόδειξη ότι η Μόσχα δεν είναι απομονωμένη και αιτία για τη δημιουργία τριβών μεταξύ των μελών της Ε.Ε..
» Ο ΠΟΥΤΙΝ ενδεχομένως να σκέφτεται μακροπρόθεσμα. Ο Γκάμπριελ είναι ο ηγέτης του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, το οποίο παραδοσιακά έχει συμπάθεια για τη Ρωσία. Με τη δημοτικότητα της Γερμανίδας καγκελάριου Ανγκελα Μέρκελ του κόμματος της Χριστιανοδημοκρατικής Ενωσης να πέφτει λόγω της προσφυγικής κρίσης, υπάρχει πιθανότητα η ίδια να μην κερδίσει στις επόμενες γενικές εκλογές, που έχουν προγραμματιστεί για το 2017. Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, επίσης, υποφέρει λόγω της προσφυγικής κρίσης αλλά η διατήρηση των καλών σχέσεων της γερμανικής κεντροαριστεράς με τη Ρωσία θα μπορούσε να είναι χρήσιμη στην περίπτωση που το κόμμα τα πάει καλά στις εκλογές σε δύο χρόνια. Ομοίως, ο Πούτιν συνάντησε το Γάλλο πρώην πρόεδρο, Νικολά Σαρκοζί, στις 29 Οκτωβρίου. Η Γαλλία έχει προεδρικές εκλογές το 2017 και το συντηρητικό κόμμα του Σαρκοζί θα καταφέρει πιθανότατα να είναι στο δεύτερο γύρο των εκλογών.
» Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ του Γκάμπριελ με τον Πούτιν θα προσελκύσει την προσοχή της Ουκρανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Βερολίνο και Ουάσινγκτον έχουν μέχρι στιγμής συντονισμένες αντιδράσεις για την κατάσταση στην Ουκρανία και επιμένουν ότι η πλήρης εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ αποτελεί το κλειδί για τυχόν αλλαγές στο καθεστώς των κυρώσεων. Το πρόβλημα είναι ότι η Γερμανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να δίνουν διαφορετικές ερμηνείες του τι σημαίνει τήρηση των συμφωνιών του Μινσκ. Η άρση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας θα μπορούσε να βλάψει τη σχέση της Γερμανίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και επίσης να αναγκάσει το Λευκό Οίκο να αυξήσει την οικονομική και στρατιωτική συνεργασία του με πρώην κομμουνιστικά κράτη, από την Πολωνία μέχρι τη Ρουμανία. Αυτό, με τη σειρά του, θα εμβαθύνει τον ήδη σοβαρό πολιτικό κατακερματισμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
» ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ για τον Γκάμπριελ και τον Πούτιν είναι ότι θα χρειαστούν περισσότερα από ένα ταξίδια στη Μόσχα για να βελτιωθούν οι σχέσεις της Ε.Ε. με τη Ρωσία. Αν και οι χώρες της Δύσης, όπως η Ιταλία και η Γαλλία θα καλωσόριζαν μια μείωση των εντάσεων με το Κρεμλίνο, τα περισσότερα μέλη της Ε.Ε. στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη θα συνέχιζαν να πιέζουν για μια σκληρή γραμμή έναντι της Μόσχας. Στην Πολωνία, η νίκη του εθνικιστικού κόμματος, Νόμος και Δικαιοσύνη, θα σκληρύνει τη θέση της Βαρσοβίας στην επιβολή κυρώσεων. Οι χώρες αυτές έχουν ήδη μια τεταμένη σχέση με τη Γερμανία για τη στρατηγική της σχετικά με την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης. Η Κεντρική και η Ανατολική Ευρώπη έχει επικρίνει ιδιαίτερα τα γερμανικά σχέδια για τη μετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο σε ολόκληρη την Ε.Ε. και το Βερολίνο δεν είναι έτοιμο για ακόμη μια αντιπαράθεση.
» ΜΕ ΤΙΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΕΙΣΕΣ πληγές από τη συζήτηση για τις ποσοστώσεις των μεταναστών να παραμένουν ανοιχτές, το Βερολίνο θα προσπαθήσει πιθανώς να καθυστερήσει, όσο το δυνατόν περισσότερο, τη συζήτηση για τις ρωσικές κυρώσεις. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι υφιστάμενες κυρώσεις δεν λήγουν πριν από την 31η Ιανουαρίου, η Γερμανία μάλλον θα επιλέξει να ασχοληθεί με μια κρίση τη φορά. Ωστόσο, η συνάντηση του Γκάμπριελ με τον Πούτιν δείχνει ότι το Βερολίνο διερευνά το έδαφος πριν από τη λήψη αποφάσεων για το μέλλον των σχέσεων της Γερμανίας με τη Ρωσία.
Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής 1/11/15
Υπεύθυνη διαχείρισης για την Ελλάδα: Δέσποινα Συριοπούλου
