Η Hillary πέρασε στην επίθεση
Του Κώστα Ράπτη
Αφότου οι τηλεμαχίες αποτέλεσαν μία σταθερά των αμερικανικών εκλογικών αναμετρήσεων, οι δημοσιογράφοι έγιναν, όπως τους κατηγορούσε ο διαπρεπής πολιτικός σχολιαστής Lars Erik-Nelson, “θεατρικοί κριτικοί” – στρέφοντας όλη την προσοχή τους στην “καθοριστική στιγμή”, την εμβληματική αποστροφή, την γκριμάτσα που θα κερδίσει τις εντυπώσεις.
Στη συλλογική μνήμη έχουν μείνει πολλές τέτοιες στιγμές από προεδρικές τηλεμαχίες. Είναι όμως πολύ αμφίβολο αν είχαν όντως το βάρος που τους αποδίδεται. Οι μακροσκοπικές αναλύσεις (που στέκονται λ.χ. στην κατάσταση της οικονομίας τη χρονιά των εκλογών) είναι πολύ ασφαλέστερος οδηγός. Και οπωσδήποτε, η μεγάλη πολιτική και πολιτισμική πόλωση των τελευταίων ετών, που χωρίζει την Αμερική σε δύο περίπου ισοδύναμα στρατόπεδα, αφήνει μικρό περιθώριο για θεαματικές μετακινήσεις ψηφοφόρων – πόσω μάλλον ψηφοφόρων που να πείθονται από τα επιχειρήματα ενός υποψηφίου.
Η αντιπαράθεση δεν κρίνεται από συγκεκριμένες πολιτικές, αλλά από “φυσιογνωμικά” ζητήματα. Αν δεν ίσχυε αυτό, δεν θα μπορούσε να εξηγηθεί η κατάκτηση του χρίσματος από τον Donald Trump, έναν υποψήφιο που όχι μόνο κρίνεται “ακατάλληλος” από τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης, αλλά και που αποκλίνει σε συγκεκριμένα σημεία από παραδοσιακές θέσεις των Ρεπουμπλικανών (κοινωνικό κράτος, θρησκευτικές αξίες, κ.ο.κ.).
Με αυτή την έννοια, το εντατικό fact checking των Αμερικανών αναλυτών στα όσα ισχυρίσθηκαν οι Clinton και Trump κατά την τηλεμαχία της Δευτέρας, ίσως και να ήταν μάταιο εγχείρημα. Το ερώτημα δεν είναι αν ο νεοϋορκέζος μεγιστάνας είπε (για άλλη μία φορά) πράγματα που δεν αληθεύουν ή δεν έχουν συνοχή, αλλά αν επιβεβαίωσε στα μάτια όσων τον ακολουθούν τη φυσιογνωμία του “αποφασιστικού”, του “ξένου προς το κατεστημένο”, του “ανθρώπου που λέει αυτά που κατά βάθος σκέφτονται όλοι”.
Ο Trump ισχυρίστηκε ότι η αντίπαλός του δεν έχει την “όψη” κάποιου που μπορεί να γίνει πρόεδρος, για να προσθέσει (προκειμένου το σχόλιό του να μην θεωρηθεί ανοιχτά σεξιστικό) ότι η Hillary Clinton δεν έχει την “αντοχή” που απαιτούν τα προεδρικά καθήκοντα. Η απάντηση της υποψήφιας των Δημοκρατικών, προφανώς προετοιμασμένη από καιρό, ήταν ότι ως κάποια που επισκέφθηκε 112 χώρες κατά τη θητεία της στο υπουργείο Εξωτερικών, διαπραγματεύθηκε εκεχειρίες, απελευθερώσεις αιχμαλώτων, περίπλοκες συμφωνίες και κατέθετε επί 12 ώρες ενώπιον επιτροπής του Κογκρέσου (για την υπόθεση της Βεγγάζης) μάλλον διαθέτει την αντοχή…
Η άλλοτε Πρώτη Κυρία πέρασε στην επίθεση κατηγορώντας ευθέως τον αντίπαλό της για σεξιστικές και ρατσιστικές αντιλήψεις, υπενθυμίζοντας τον κεντρικό ρόλο του στο κίνημα των birthers, δηλ. όσων αμφισβητούσαν την γέννηση του Barack Obama επί αμερικανικού εδάφους. “Δεν λέω τίποτε. Εγώ τον ανάγκασα να εμφανίσει το πιστοποιητικό γέννησής του. Θα μπορούσε να το έχει κάνει από καιρό” ήταν η απάντηση του Trump, ο οποίος επανέλαβε ότι η σχετική φιλολογία ξεκίνησε από συνεργάτες της Hillary το 2008.
Παρομοίως, η υποψήφια των Δημοκρατικών έβαλε στις συζήτηση τις επιχειρηματικές πρακτικές του Trump (χρεοκοπία εταιρειών, εκμετάλλευση εργαζομένων), για να λάβει την απάντηση “αξιοποίησα τους νόμους της χώρας, θα μπορούσες επί τόσα χρόνια να τους αλλάξεις”. Δεν άφησε αναξιοποίητο η Hillary και το γεγονός ότι σπάζοντας μια παράδοση 40 ετών ο Trump δεν έχει δημοσιοποιήσει τα φορολογικά του δεδομένα, ενδεχομένως, όπως είπε “γιατί δεν είναι όσο πλούσιος ισχυρίζεται ή όσο ενεργός σε αγαθοεργίες ισχυρίζεται ή γιατί έχει δραστηριότητες που δεν γνωρίζουμε”. Η απάντηση του Ρεπουμπλικανού υποψηφίου ότι θα δημοσιοποιήσει τα φορολογικά του δεδομένα, παρά τις συμβουλές του δικηγόρου του, μόλις η Hillary δημοσιοποιήσει τα 33.000 e-mails που απέστειλε από ιδιωτικό δίκτυο μολονότι υπουργός, ήταν και η μόνη στιγμή που το ακροατήριο του debate έσπασε τον κανόνα να μένει σιωπηλό.
Το θέμα της αντιστοίχησης των ισχυρισμών προς τα γεγονότα επανήλθε πολλές φορές, με την υποψήφια των Δημοκρατικών να κατηγορεί τον αντίπαλό της ότι “ζει στον δικό του κόσμο” και να παραπονείται ότι στο τέλος η ίδια θα θεωρηθεί υπεύθυνη για οτιδήποτε συνέβη. (“Γιατί όχι;” ήταν η απάντηση). Ο λόγος για τον ισχυρισμό του Trump ότι η Clinton αποκάλεσε την Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου του Ειρηνικού “χρυσό κανόνα” των αντίστοιχων συμφωνιών.
Ομοίως, ο Trump υπεραμύνθηκε του ισχυρισμού του ότι αντιτάχθηκε στον πόλεμο του Ιράκ (αν και συνέντευξή του το 2002 αποδεικνύει το αντίθετο), ενώ απέρριψε την παρέμβαση του συντονιστή ότι οι προληπτικοί έλεγχοι της αστυνομίας στο δρόμο, τους οποίους ο ίδιος προκρίνει, έχουν κηρυχθεί αντισυνταγματικοί από δικαστήριο της Νέας Υόρκης.
Επιπλέον, προσπάθησε να μετατρέψει το μειονέκτημά του σε πλεονέκτημα, υποστηρίζοντας ότι η αντίπαλός του έχει “ασταθές ταμπεραμέντο” ενώ ο ίδιος έχει “ταμπεραμέντο νικητή”.
Σε κάθε περίπτωση, η Hillary Clinton είχε έλεγχο της επιχειρηματολογίας και απέφυγε οποιαδήποτε γκάφα, ενώ ο Trump κατέφυγε συχνά σε απολογητικές, αυτοσχεδιαστικές ατάκες. Αν αυτό πρόκειται να επηρεάσει την περαιτέρω πορεία προς την κάλπη, είναι ένα άλλο, αναπάντητο, ερώτημα.
