Τα ιστορικά γεγονότα που οδήγησαν στην απελευθέρωση της πόλης του Μεσολογγίου τις πρώτες ημέρες της Επναάστασης του 1821
24 Μαΐου 1821. Ἡ ἐλευθέρα πόλις τοῦ Μεσολογγίου!
Στὴν Δυτικὴ Στερεὰ Ἑλλάδα καθυστέρησε λίγο νὰ ξεκινήσῃ ἡ ἐπανάστασις.
Οἱ λόγοι πολλοί.
Λίγο παραπάνω ἦταν ὁ Χουρσῆτ πασσᾶς τῆς Τριπόλεως, ποὺπολιορκοῦσε τὰ Ἰωάννινα καὶ τὸν Ἀλῆ πασσᾶ.
Στὴν Ἀνατολικὴ Στερεὰ Ἑλλάδα εἶχε σημειωθῇ ἤδη ἡ μάχη τῆς Ἀλαμάνας καὶ τὸ σούβλισμα τοῦ Ἀθανασίου Διάκου, στὶς 23 Ἀπριλίου τοῦ 1821.
Στὸν Πατραϊκὸ τὰ τουρκικὰ πλοῖα ἀρμένιζαν καὶ στὰ κάστρα του οἱφρουρὲς ἦταν ἐνισχυμένες.
Δύσκολο λοιπὸν νὰ ἀποφασιστῇ κάποια κίνησις ἀπὸ κοινοῦ.
Ὁ Γεώργιος Βαρνακιώτης μάλλιστα, ὁ ἐπίσημος ἀρχηγὸς τῶν ὁπλαρχηγῶν τῆς Ἀκαρνανίας, διατηροῦσε βαθειὰ φιλία μὲ τὸν Ὁμὲρ Βρυώνη. Στάθηκε λοιπὸν ἀκόμη πιὸ ἐπιφυλακτικὸς στὸ νὰ ἀποφασίσῃ νὰσυνδράμῃ στὴν ἐπανάστασι.
Τὴν πρωτοβουλία ὅμως ἔλαβε ὁ Δημήτριος Μακρῆς. Ὁ Νικηταρᾶς τῆς Ἀκαρνανίας, κατὰ πῶς τὸν περιγράφει ὁ Ἰωάννης Φιλήμων. Ἠθικότατος, λιγομίλητος, ἀπόλυτα δεσμευμένος στὶς ἀρχές του καὶ στοὺς στόχους του, ἀμόλυντος πατριώτης, τίμιος στὶς συναλλαγές του, ἄξιος πολεμιστής.
Αὐτὸς πρῶτος κτύπησε τὴν χρηματαποστολὴ τῶν Τούρκων στὶς 5 Μαΐου* τοῦ 1821.
«…Κατέλαβε τὴν σκάλα τοῦ Μαυρομμάτην, στενὴν δίοδον πρὸς τὴν Ναύπακτον, ἐκτύπησε τὴν 5 Μαρτίου τοὺς συνοδεύοντας τὰ χρήματα κι αὐτοὺς μὲν ἐφόνευσεν ἐκτὸς ἑνός, ὅστις στραφεὶς εἰς τὸ Μεσολόγγι ἀνήγγειλε τὸ γεγονός, τὰ δὲ χρήματα ἥρπασεν….»**
Σκοτώνοντας τοὺς φοροεισπράκτορες ἐξεβίαζε οὐσιαστικῶς τοὺς συντοπίτες του σὲ ξεσηκωμό.
Οἱ Τοῦρκοι ἐζήτησαν ἀπὸ τοὺς προκρίτους καὶ τοὺς κοτζαμπάσηδες νὰ ἐπιστραφοῦν τὰ κλοπιμαῖα.
Στὸ μεταξὺ ὅλο καὶ περισσότεροι ὁπλαρχηγοὶ συντάσσονταν μὲ τὸν Μακρῆ, πιέζοντας τὸν Βαρνακιώτη νὰ ἀλλάξῃ στάσι.
Ὁ Μακρῆς (ἤ Μακρῦς κατὰ Φιλήμονα) ἐπρότεινε στοὺς ἄλλους ὁπλαρχηγοὺς νὰ πιάσουν τὰ στενὰ τοῦ Θυάμου, πρὸ κειμένου νὰ προστατεύσουν τὴν Ἀκαρνανία ἀπὸ ἐπιθέσεις τῶν στρατευμάτων τοῦ Χουρσῆτ. Συμφώνησαν ὅλοι καὶ παραλλήλως ἀπεφάσισαν νὰ κτυπήσουν κι ἄλλους στόχους.
Μεταξὺ αὐτῶν ἦταν ἡ Ναύπακτος (Ἔπακτος), τὸ Βραχόρι ἤ Βραχώριον (Ἀγρίνιον), τὸ Ἀνακτόριον (Βόνιτσα) καὶ τὸ Ζαπάντιον.
Ἐκεῖνες τὶς ἡμέρες στὸν Πατραϊκὸ ἐφάνῃ ναυτικὴ μοὶρα Ἑλληνική, ἡ ὁποία, κατόπιν συνεννοήσεως συμμετεῖχε στὴν πολιορκία τῆς Ναυπάκτου μὲ κανονιοβολισμούς. Ἡ πολιορκία τῆς Ναυπάκτου εἶχε ξεκινήσῃ ἤδη ὑπὸ τῶν καπεταναίων Κωνσταντῖνο Χορμόβα, Κωνσταντῖνο Σαδῆμα, Πιλάλα Γεώργιο καὶ κάποιων ἄλλων ὁπλαρχηγῶν.
Μεταξὺ Μεσολογίου καὶ Ναυπάκτου ἐστάθμευε τουρκικὴ φρουρά, ποὺ κατόπιν αὐτῶν τῶν ἐξελίξεων εἰσῆλθε ἔντρομη στὸ Μεσολόγγι.
Στὸ Αἰτωλικὸν (Ἀνατολικόν) πάλι, οἱ τοῦρκοι μόλις εἶδαν τὸν Μακρῆ νὰ πλησιάζῃ, παρέδοσαν τὰ ὅπλα τους κι ἔφυγαν κατὰ τὸ Ἀγρίνιον ἀμαχητί.
Οἱ τοῦρκοι τελικῶς τοῦ Μεσολογγίου εἶχαν τόσο πολὺ θορυβηθῇ, λίγο ἀπὸ τὶς εἰδήσεις καὶ περισσότερο ἀπὸ τὶς φῆμες, ποὺ ἀπεφάσισαν νὰ ἀποχωρήσουν πρὸς τὸ Ἀγρίνιον (Βραχόρι) ἐπίσης.
Γνώριζαν ἄλλως τὲ τὰ γεγονότα τῆς Πελοποννήσου καὶ εἶχαν τρομοκρατηθῇ.
Στὶς 20 Μαΐου λοιπὸν ἀπεχώρισαν ἅπαντες καὶ εἰρηνικότατα πρὸς Ἀγρίνιον, πιστεύοντας πὼς θὰ ἐκεῖ θὰ εἶναι ἀσφαλέστεροι.
Λίγες ἡμέρες ὅμως ἀργότερα οἱ δικοί μας πολιόρκησαν καὶ τὸ Ἀγρίνιον.
Οἱ Μεσολογγῖτες καλοῦν τὸν Μακρῆ νὰ μπῇ ἐπὶ τέλους στὴν πόλι τους.
Στὶς 24 Μαΐου τοῦ 1821 ὑψώνεται ἡ σημαία τῆς ἐλευθέρας πόλεως τοῦ Μεσολογγίου γιὰ πρώτη φορὰ μετὰ ἀπὸ τετρακόσια χρόνια σκλαβιᾶς.
Φιλονόη.
Πληροφορίες ἀπὸ τὸν Ἰωάννη Φιλήμονα καὶ τὸ ἔργο του «Δοκίμιον Ἱστορικὸν περὶ τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως» καὶ ἀπὸ τὴν «ἰστορία τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως» τοῦ Σπυρίδωνος Τρικούπη.
**(Κατὰ Σπυρίδονα Τρικούπη αὐτὸ συνέβῃ στὶς 5 Μαρτίου τοῦ 1821. Πιστεύω πὼς ἴσως ὁ Τρικούπης νὰ ἔκανε κάποιο λᾶθος στὶς ἡμερομηνίες, διότι ἡ ἐντολὴ ἦταν νὰ ξεκινήσῃ ἐπανάστασις περὶ τὶς 20 Μαρτίου σὲ ὅλες τὶς ἐπαρχίες. Ἴσως ὅμως ὁ Τρικούπης νὰ διέθετε πληροφορίες ποὺ ἐγὼ δὲν διαθέτω.)
* Σπυρίδων Τρικούπης, τόμος Α, σελ. 259.
