Μια άγνωστη πτυχή του Αγώνα του 1821: Η πρώτη νίκη απέναντι στον στρατό του Ιμπραήμ
13 Ἰουνίου 1825. Ἡ σωτήρια μάχη τῶν Μύλων.
Φθάνοντας ὁ Ἰμπραῆμ πασσᾶς στὴν Τρίπολι, στὶς 10 Ἰουνίου τοῦ 1825, πρῶτο του μέλημα ἦτο νὰ ἐκκαθαρίσῃ τὴν πόλι καὶ κατόπιν τούτου νὰ καταστείλῃ ὅλες τὶς ἐπαναστατικὲς ἑστίες τῆς Ἀργολῖδος.
Ἤδη ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ Μαΐου ἡ Μεσσηνία ἦτο ὅλη ὑπὸ τὴν κατοχή του καὶ τὸν ἔλεγχό του.
Στὶς 13 Ἰουνίου (26 Ἰουνίου μὲ τὸ νέον ἡμερολόγιον) τὸ πρωΐ, ἀφήνοντας στὴν Τρίπολι ὁ Ἰμπραὴμ πασσᾶς τέσσερις χιλιάδες στρατό, μὲ τὶς ὑπόλοιπες ἕξι χιλιάδες ξεκίνησε ταχύτατα γιὰ τὸ Ναύπλιον καὶ τὴν Ἀργολίδα, πρὸ κειμένου νὰ αἰφνιδιάσῃ τὶς ἐκεῖ δυνάμεις τῶν Ἑλλήνων.
Ἀπὸ τὴν προηγουμένη ὅμως, στὶς 12 Ἰουνίου, καὶ μὲ επὶ κεφαλῆς τὸν Δημήτριο Ὑψηλάντη, οἱ Ἕλληνες εἶχαν καταλάβῃ τοὺς Μύλους, πρὸ τοῦ Ναυπλίου. Μία φύσει ὀχυρὰ θέσι, ἡ ὁποία ὅμως θὰ ἐπανδρωνόταν μὲ μόλις «278 ὁπλοφόρους», κατὰ τὸν Διονύσιον Κόκκινον. (Κατὰ Φωτιάδην μεταξὺ 228 καὶ 300 οἱ πολεμιστές.)
Στοὺς Μύλους, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς σιταποθῆκες ἦταν καὶ ἡ πηγὴ τῆς ὑδρεύσεως τοῦ Ναυπλίου. Ἐὰν ὁ Ἰμπραὴμ κατελάμβανε τοὺς Μύλους, τότε οὐσιαστικῶς θὰ εἶχε καταλάβῃ καὶ τὸ Ναύπλιον.
Ὑπὸ τὶς διαταγὲς τοῦ Ὑψηλάντου συμπολέμησαν ὁ Κωνσταντῖνος Μαυρομιχάλης, ὁ Ἀνδρέας Μεταξᾶς, ὁ Ἰωάννης Μακρυγιάννης καὶ ὁΧατζημιχάλης Νταλιάνης. Ἀργότερα ἔφθασε καὶ ὁ Μῆτρος Λιακόπουλοςμὲ πενήντα ἄντρες. Τὸ ἀπόγευμα ἔφθασε κι ὁ Κάρπος Παπαδόπουλος μὲ 140 ἄνδρες.
Ἀπὸ τὴ θάλασσα εἶχε φθάσῃ βοήθεια μὲ τέσσερα ψαριανὰ πλοιάρια, τὰ ὁποῖα ἔφεραν μικρὰ κανόνια. Μὲ αὐτὰ τὰ κανόνια μποροῦσαν νὰ προκαλοῦν ἀρκετὴ ἀναταραχὴ στὶς αἰγυπτιακὲς δυνάμεις.
Στὸ δὲ κάστρο τοῦ Ναυπλίου ἀνέλαβε ὁ Δημήτριος Σαχτούρης.
Ἡ θέσις ὅμως τῶν Μύλων ἦτο τέτοια, ποὺ δὲν ἐπιτρεπόταν στοὺς Αἰγυπτίους νὰ ἐπιτεθοῦν ὅλοι μαζύ.
Χωρισμένοι σὲ τρία τμήματα (κολῶνες), τὰ δύο τμήματα ἔκαναν ταὐτόχρονες κι ἀλλεπάλληλες ἐπιθέσεις, ἀλλὰ ἀποκρούονταν διαρκῶς μὲ ἐπιτυχία. (Τὸ τρίτο τμῆμα αὐτοῦ τοῦ στρατεύματος προωθήθηκε πρὸς τὸν κάμπο τοῦ Ἄργους.)
Μετὰ τὸ μεσημέρι οἱ Ἕλληνες ἀπεφάσισαν νὰ ἐπιτεθοῦν μὲ γυμνὰ σπαθιὰ κι ἀπὸ ἀμυνόμενοι νὰ μετατραποῦν σὲ ἐπιτιθεμένους. Μὲ στόχο κυρίως τοὺς ἀξιωματικοὺς τῶν Αἰγυπτίων, ἡ ἀντεπίθεσις αὐτὴ στάθηκε ἡ ἀπαρχὴ τῆς ἐκδιώξεως τῶν εἰσβολέων. Ἡ πρώτη νίκη κατὰ τοῦ Ἰμπραῆμ ποὺ ἄρχισε πλέον νὰ ἀλλάζῃ ὅλην τὴν ψυχολογία τῶν Ἑλλήνων κι ἀπὸ κυνηγημένοι νὰ βρεθοῦν καὶ πάλι κυνηγοί.
Ὁ ναύαρχος Δεριγνύ, τοῦ ὁποίου τὸ πλοῖον εὑρίσκετο μέσα στὸν κόλπο ἀπὸ τὴν προηγουμένη, προσεφέρθῃ νὰ διασώσῃ, πρὸ τῆς μάχης, τοὺ πολεμιστές. Μετὰ τὴν ἄρνησίν τους παρηκολούθησε ὅλην τὴν μάχη ἀπὸ τὴν φρεγάτα του μὲ ἄκρατον ἐνθουσιασμὸ κι ἔστειλε ἀμέσως νὰ περιθάλψουν τὸν τραυματισμένο Μακρυγιάννη, ὅταν οἱ Αἰγύπτιοι ἀπεσύρθησαν.
Ἡ μάχη διήρκησε 11½ ὧρες. Τρεῖς ἐπιθέσεις ἔγιναν ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῶν Αἰγυπτίων, καθ’ ὅσην ὥρα ὁ Ἰμπραὴμ ἐπόπτευε ἀπὸ τὸ Κεφαλάρι τὶς κινήσεις τῶν δικῶν του.
Μετὰ τὸ πέρας τῆς μάχης, κι ἐν ᾦ μέρος τοῦ στρατεύματός του εἶχε προωθηθῇ πρὸς τὸ Ἄργος, δὲν ἀπεχώρησε ἀπὸ τὴν περιοχή. Παρέμεινε στὴν περιοχή, ἐποπτεύοντας, παρενοχλῶντας τοὺς Ἕλληνες ἀγωνιστὲς τῶν Μύλων καὶ τὴν ἐπομένη, 14 Ἰουνίου, πασχίζοντας πάντα νὰ βρῇ τρόπο γιὰ νὰ φθάσῃ στὴν Κόρινθο, δίχως ὅμως νὰ θέλῃ νὰ ἀφήσῃ πίσω του τὸ Ναύπλιον ἐλεύθερον.
Δὲν τὰ κατάφερε. Τελικῶς στὶς 15 Ἰουνίου ἐπέστρεψε στὴν Τρίπολι.
Ἡ μεγάλη νίκη στοὺς Μύλους, κατὰ τὴν ὁποίαν μόλις τρεῖς ἐκατοντάδες πολεμιστῶν ἀντιμετώπισαν ἕξι χιλιάδες τακτικὸ στρατό, ἐκ τῶν ὁποίων οἱ ἑξακόσιοι ἱππεῖς, τοῦ ἀπέδειξε πὼς ἡ στρατιωτικὴ ἰσχὺς τῶν Ἑλλήνων οὐδόλως εἶχε μειωθῇ. Οἱ Ἕλληνες θὰ πολεμοῦσαν σκληρὰ γιὰ τὴν διατήρησι τῆς ἐλευθερίας τους.
Φιλονόη.
Πληροφοφίες ἀπὸ τὴν «Ἑλληνικὴ Ἐπανάστασι» τοῦ Διονυσίου Κοκκίνου.
