Από την “Αποκατάσταση της Δημοκρατίας” μέχρι τα Μνημόνια
Oι λιγούρηδες της σηκωμένης γροθιάς
Του Ανδρέα Ζαμπούκα
Πρόσφατα μιλούσα με έναν φίλο επικοινωνιολόγο. Με εντυπωσίασαν οι οξυδερκείς παρατηρήσεις του σχετικά με την κουλτούρα που εμπέδωσαν τα σίριαλ της τηλεόρασης στη μέση Ελληνίδα. Από το λεξιλόγιο, τον κώδικα ηθικών αξιών μέχρι και τον επιτονισμό στη φωνή.
Δεν είναι όμως, μόνο η υποκουλτούρα της ψυχαγωγίας. Ποιος ήταν άραγε ο ρόλος των δημοσιογράφων, κυρίως στα χρόνια του Μνημονίου; Τότε που η κοινωνία είχε ανάγκη την αφύπνιση και το μεγάλο άλμα στην πραγματικότητα.
Το πρόβλημα βρίσκεται και πάλι, στην σημειολογία μας και γενικότερα στην έλλειψη παιδείας. Φτάνει μόνο να σας πω ότι η διάκριση του «λαϊκισμού» από την «λαϊκότητα» συναντάται ως ζήτημα διαλεκτικής στην Γ΄Λυκείου και τις περισσότερες φορές, δεν διδάσκεται καν από τους καθηγητές ως ελιτίστικο θέμα!
Όταν λοιπόν, η κοινή γνώμη είναι εθισμένη στην κατ΄επίφαση λαϊκότητα που οι εξουσίες έχουν επιβάλει στον αξιακό της κώδικα, είναι επόμενο να αποδέχεται ως φυσική εξέλιξη, τον λαϊκισμό των πολιτικών και των δημοσιογράφων.
Μας αρέσει να καταδικάζουμε το πολιτικό σύστημα για την οικονομική και πολιτική χρεοκοπία μας αλλά κάποια στιγμή, θα πρέπει να μιλήσουμε και για την ευθύνη των δημοσιογράφων. Γιατί δεν νομίζω ότι πρέπει να απαλλαγεί κάποιος των ευθυνών του επειδή απολαμβάνει το ρόλο του «χαμαιλέοντα» ως ενδιάμεσος των εξουσιών.
Θα αναφέρω τρία παραδείγματα: Η διαχρονική εσωστρέφεια στη μαζική επικοινωνία, η απόλυτη ταύτιση του οικονομικού ρεπορτάζ με τους συνταξιούχους και η «αγανάκτηση» εναντίον των σκοτεινών κέντρων που προστατεύουν τα συμφέροντα των ξένων εις βάρος των ελληνικών!
Είναι αλήθεια ότι η κλασική μέθοδος λειτουργίας των ΜΜΕ είναι να καταγράφουν αυτό που ήδη υπάρχει στην κοινή γνώμη ως αντίληψη και προσθέτοντας «διογκωτικά», να την κάνουν βεβαιότητα. Ας πούμε, η «ορθόδοξη» στάση των ελληνικών μέσων στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας. Θα περίμενε όμως, κανείς ένα διαφορετικό επίπεδο, σε κρίσιμες φάσεις της χώρας, όπως ήταν η περίοδος των μνημονίων. Κι όμως, οι πιο δυνατές – κυρίως τηλεοπτικές- φωνές που ερέθισαν την αλαζονεία της ελληνικής κοινωνίας ήταν των «αντιμνημονιακών» δημοσιογράφων.
Σε κάθε περίπτωση, όταν έχεις δημόσιο λόγο, πρέπει να έχεις συνείδηση της επίδρασης που έχει η φωνή σου στον κόσμο. Αλλά, ό τι κι αν πούμε, πάντα καταλήγουμε στο πόσο γενναίος είναι κάποιος απέναντι στη νόρμα του παραδεδομένου μύθου. Όχι μόνο ως δημοσιογράφος αλλά και ως άνθρωπος με ταυτότητα που θέλει να αλλάξει τη ροή των πραγμάτων ακόμα κι αν είναι λάθος οι επιλογές του.
Εκείνο όμως, που συνέβη, σε ολόκληρη σχεδόν τη Μεταπολίτευση, ήταν η κυριαρχία των «λιγούρηδων» της σηκωμένης γροθιάς. Των ανθρώπων δηλαδή που ακολουθούσαν πάντα την νόρμα του «ηρωικού προτύπου» στο πρόσωπο των συνταξιούχων, των δημοσίων υπαλλήλων, των συνδικαλιστών και κάθε «επαναστατημένου» Έλληνα που διεκδικούσε τον πελατειακό του ρόλο.
Στην ελληνική τηλεόραση, μπορεί να μετρήσει κανείς χιλιάδες ώρες τηλεοπτικού χρόνου για τον υπολογισμό των συντάξεων και των επιδομάτων και μερικές ελάχιστες για την επιχειρηματική δραστηριότητα, την πραγματική ανάπτυξη της οικονομίας και την οικονομική δραστηριότητα των νέων.
Μπορεί ακόμα να καταγράψει πολύ εύκολα την «εθνική ομάδα» των πιο λαμπερών «εισαγγελέων» του Σόιμπλε και άλλων «τοκογλύφων» που εκτόξευσαν την τοξική ημιμάθεια στα ύψη και δηλητηρίασαν την ελληνική κοινωνία.
Ας είμαστε καθαροί με όσα συμβαίνουν στη δημόσια σφαίρα. Και στους πολιτικούς και στους δημοσιογράφους και στους καθηγητές παντός είδους. Η «ανδρεία» – το virtus των Ρωμαίων- είναι σπάνια αξία για τους περισσότερους. Και γι αυτό σέρνονται πίσω από την ασφάλεια την νόρμας. Χωρίς αξιοπρέπεια ή αίσθημα ευθύνης απέναντι στους πολίτες ή στο κοινό τους.
Αυτοί έφεραν τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία και είναι πάντα έτοιμοι να ακολουθήσουν τον επόμενο που θα λαϊκίσει για να γίνει αποδεκτός. Είναι οι «λιγούρηδες» της σηκωμένης γροθιάς και τα παθητικά ενεργούμενα της κακομαθημένης τους πελατείας….
