Συνέντευξη του Αμερικανού αναλυτή
Του Πέτρου Κράνια από το capital.gr
O Μάικλ Ρούμπιν, πρώην αξιωματούχος του αμερικανικού Πενταγώνου, συγγραφέας, αναλυτής του American Enterprise Institute και του Washington Examiner, ειδικός σε θέματα Τουρκίας και Μέσης Ανατολής μιλώντας στο Capital.gr αναλύει γιατί η Τουρκία δεν μπορεί να θεωρηθεί σύμμαχος στο ΝΑΤΟ, αλλά και το τι δυσκολίες υπάρχουν αν θελήσει η Συμμαχία να κάνει το βήμα προς την αποβολή της. Παραθέτει την άποψή του για τις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας, προειδοποιεί ότι ο Ερντογάν δεν άλλαξε τώρα, απλώς τόσα χρόνια πιθανώς έκρυβε τον ισλιμιστή-αυταρχικό εαυτό του και πως Ελλάδα και λοιπές γειτονικές χώρες θα πρέπει να είναι έτοιμες για παν ενδεχόμενο πριν τις εκλογές.
Στον απόηχο των δύο σεισμών 7,8 και 7,7 Ρίχτερ που έσπειραν την απόγνωση και τον πόνο στην Τουρκία και παρά τη βοήθεια που έστειλε η Ελλάδα, την οποία ο Ερντογάν απειλεί πως “θα έρθει ξαφνικά ένα βράδυ”, ο Ρούμπιν εκτιμά πως, ένας σεισμός δεν είναι αρκετός για να αλλάξει τον Τούρκο πρόεδρο. Τονίζει ότι είναι αφελείς όσοι πιστεύουν πως η αποδοχή βοήθειας από την Κύπρο αλλάζει κάτι στη στρατηγική του που δεν είναι άλλη από την προσάρτηση των κατεχομένων.
Η Τουρκία στο ΝΑΤΟ και το θέμα της αποβολής της
Ειδικότερα, ερωτηθείς αν όντως θεωρεί την Τουρκία έναν σύμμαχο του ΝΑΤΟ, με όλη τη σημασία της λέξης, ο Ρούμπιν απάντησε κατηγορηματικά “όχι, η Τουρκία δεν είναι σύμμαχος”. Βασικό επιχείρημα τα δικαιώματα και φυσικά ο στρατός: “Η Ευρώπη υπερηφανεύεται για τη δημοκρατία και τα πολιτικά δικαιώματα. Η Τουρκία επιδιώκει να χρησιμοποιήσει τη συμμετοχή της για να αναγκάσει την Ευρώπη να κινηθεί προς τα πίσω. Η Σουηδία είναι απλώς η τελευταία περίπτωση σε αυτό. Και ενώ η Τουρκία προσεγγίζει τη συμμαχία με μια αίσθηση αλαζονείας και δικαιώματος με βάση το μέγεθος του στρατού της, αυτό είναι πραγματικά μια μέτρηση χωρίς νόημα εάν η ηγεσία της Τουρκίας δεν έχει καμία πρόθεση να χρησιμοποιήσει τον στρατό της για λογαριασμό της συμμαχίας παρά εναντίον της συμμαχίας, όπως απειλεί να κάνει και με την Ελλάδα“.
Σχολιάζοντας την άποψη ότι η Τουρκία τα τελευταία χρόνια, φαίνεται πως κάνει περισσότερο κακό παρά καλό στη συμμαχία του ΝΑΤΟ, ο κ. Ρούμπιν σημείωσε πως “το ΝΑΤΟ είναι μια αμυντική συμμαχία που είναι στο απώγειο της δύναμής της όταν τα μέλη της μοιράζονται έναν κοινό σκοπό. Ίσως η Τουρκία το έκανε κάποτε στο φόντο του Ψυχρού Πολέμου, αλλά αυτή η εποχή έχει περάσει εδώ και πολύ καιρό. Σήμερα, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υιοθετεί ανοιχτά μια προσέγγιση συναλλαγής με έναν οργανισμό, τον οποίο επίσης περιφρονεί ανοιχτά. Στον πυρήνα της στρατηγικής του βρίσκεται η σιωπηρή απειλή να παραλύσει το ΝΑΤΟ σε μια περίοδο κρίσης. Ενώ η ιδέα της αποβολής της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ ήταν κάποτε περιθωριακή άποψη, τώρα είναι κυρίαρχη. Το κύριο ερώτημα προς συζήτηση δεν είναι το εάν ή το εάν είναι σοφό, αλλά μάλλον το πώς, δεδομένης της έλλειψης οποιουδήποτε προφανούς μηχανισμού του ΝΑΤΟ για την απέλαση των παραστρατημένων μελών”.
Για τον μηχανισμό επέμεινε ότι αν και σε έναν ιδανικό κόσμο θα αποτελούσε λύση το να αποβληθεί η Τουρκία από το ΝΑΤΟ για την αντισυμμαχική της συμπεριφορά στην πραγματικότητα δεν αποτελεί λύση, καθώς κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται: “Το ΝΑΤΟ απλά δεν έχει καμία διαδικασία για να αποβάλει ένα μέλος. Αντίθετα, ένα καλό πρώτο βήμα θα ήταν να τεθεί σε “καραντίνα” η Τουρκία εντός της συμμαχίας: Σταματήστε να μοιράζεστε πληροφορίες ή ακόμα και επικοινωνίες. Σταματήστε να δέχεστε Τούρκους υποψηφίους στα όργανα της συμμαχίας. Βεβαίως, σταματήστε να δίνετε στην Τουρκία ή στις τουρκικές εταιρείες οποιονδήποτε ρόλο στον μηχανισμό και τα δίκτυα πληροφοριών της αμυντικής συμμαχίας, όπως συνέβη πρόσφατα”.
Η Τουρκία δεν ήταν πάντοτε τόσο επιθετική και διεκδικητική ως προς τη σχέση της με τη Δύση. Η απομάκρυνση της Τουρκίας από τη Δύση έχει επιταχυνθεί τα τελευταία χρόνια, με έναν Ερντογάν να εμφανίζεται όλο και πιο μουσουλμάνος, όλο και πιο αντιδυτικός, όλο και πιο αυταρχικός. Κι όμως ο Ρούμπιν συμφωνεί με την άποψη ότι ο Ερντογάν δεν εμφανίζεται τώρα έτσι, αλλά μάλλον κρυβόταν μέχρι πριν κάποια χρόνια: “Ο Ερντογάν είναι ιδεολόγος στο βάθος του. Πάντα ήταν. Ίσως το καμουφλάρισε στα πρώτα του χρόνια ως πρόεδρος για να επικεντρωθεί στον ρεαλισμό και να εδραιώσει την αντίληψή του στην κοινωνία, αλλά τώρα δεν κρύβει ότι η Τουρκία στον δεύτερο αιώνα της ως σύγχρονη δημοκρατία θα είναι πολύ διαφορετική από την Τουρκία στον πρώτο της αιώνα. Τούτου λεχθέντος, θα προσπαθήσει να διατηρήσει την ψευδαίσθηση της γεφύρωσης ανατολής και δύσης, όσο μπορεί, με στόχο να αποσπάσει όσες περισσότερες παραχωρήσεις μπορεί από ευκολόπιστους διπλωμάτες”, λέει ο Ρούμπιν και προσθέτει ένα αιχμηρό σχόλιο: “Ειλικρινά, ούτε ο Λευκός Οίκος ούτε οι Βρυξέλλες τον απογοητεύουν με την αφέλειά τους”.
Εκλογές στην Τουρκία, αντιπολίτευση και ο… Κιλιτσντάρογλου
Σχετικά με τις τουρκικές εκλογές, τις οποίες ο Ερντογάν έχει ανακοινώσει για τις 14 Μαΐου, σημειώνεται πως υπάρχουν αυτοί που λένε ότι αν εκλεγεί ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης, αυτό θα είναι καλύτερο. Υπάρχουν, όμως, και αυτοί που λένε “καλύτερο το κακό που γνωρίζεις, από το άγνωστο”. Ο Ρούμπιν καταδεικνύει ότι μια αλλαγή στην Τουρκία είναι δυσκολότερη από όσο πιστεύεται: “Ειλικρινά, δεν θα έχει μεγάλη σημασία. Το ΝΑΤΟ υποτιμά πόσο μεταμορφωτικός υπήρξε ο Ερντογάν. Έχει αναδιαμορφώσει πλήρως τον τουρκικό στρατό και κατήχησε μια γενιά. Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης ανταγωνίζονται για να δουν ποιος μπορεί να ξεπεράσει τον ίδιο τον Ερντογάν, παρά το ποιος μπορεί να προσφέρει μια πραγματική εναλλακτική”.
Και συνέχισε σχολιάζοντας: “Το μόνο χειρότερο πράγμα από έναν ρατσιστή είναι ένας ανίκανος. Και αυτό αποδεικνύει ότι είναι ο Κιλιτσντάρογλου”, απαντώντας εμμέσως στο ερώτημα που ταλανίζει αρκετούς, αν θεωρεί, όπως πολλοί ψηφοφόροι του κεμαλικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, ότι ο αρχηγός του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου είναι “λίγος” και εάν ίσως ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης θα ήταν καλύτερος υποψήφιος.
Η τουρκική αντιπολίτευση εξέδωσε ένα μανιφέστο, στο οποίο δεσμεύεται να αποκαταστήσει τις καλές σχέσεις με τις γειτονικές χώρες και να προσεγγίσει εκ νέου τη Δύση, επαναλαμβάνοντας τις διαδικασίες που προβλέπονται για να συνεχιστεί η πορεία ένταξης στην Ευρώπη. Αντίθετα με πολλούς, ο Ρούμπιν δεν φάνηκε να ενθουσιάζεται: “Κοίτα, μπορεί κανείς να ελπίζει. Αλλά δεν βλέπω καμία ένδειξη ότι στην αντιπολίτευση δεν θα αρχίσουν να τσακώνονται μεταξύ τους εάν αισθανθούν μια πραγματική ευκαιρία για εξουσία. Τουλάχιστον, ας είμαστε ειλικρινείς: ο Ερντογάν είναι μάστορας στο να διασπείρει διχασμό και παραμένει το ερώτημα αν κάποιος από το ‘Τραπέζι των Έξι’ θα εγκαταλείψει το πλοίο. Ανησυχώ επίσης ότι ο Ερντογάν θα υποδαυλίσει την κρίση για να ενισχύσει τις προοπτικές του και να υπονομεύσει την ικανότητα της αντιπολίτευσης να προωθήσει το πρόγραμμα αποκατάστασης των σχέσεών της με την Ευρώπη και τη Δύση χωρίς να φανεί προδοτικός στην πορεία”.
“Ο Ερντογάν θα εξαπολύσει μια κρίση”
Πλησιάζουν εκλογές στην Τουρκία και η “εξαγωγή” κρίσεων προς άλλα κράτη για ίδιο ψηφοθηρικό όφελος αποτελεί πάγια τακτική της Τουρκίας. Έτσι περνάμε και στην Ελλάδα, καθώς σύμφωνα με τον Ρούμπιν θα πρέπει η χώρα μας να είναι προετοιμασμένη για παν ενδεχόμενο. Δηλώνοντας λοιπόν ότι υπάρχει βάσιμος λόγος ώστε η Ελλάδα να ανησυχεί για μία επίθεση ο Ρούμπιν προσθέτει: “Ο Ερντογάν θα εξαπολύσει μια κρίση εναντίον της Ελλάδας, της Κύπρου, του Ισραήλ, των Κούρδων της Συρίας ή του Ιράκ πριν από τις εκλογές για να αποσπάσει την προσοχή των ψηφοφόρων. Το μόνο ερώτημα είναι ποιος στόχος θα αποτελέσει τη λαϊκιστική του σημαία”. Όμως ως προς το αν υπάρχει πιθανότητα η Τουρκία να αναλάβει δράση στις περιοχές του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου ο Ρούμπιν είπε ότι “θα μπορούσε να υπάρξει ένα περιστατικό στη θάλασσα, ειδικά εναντίον ενός πολιτικού σκάφους, αλλά υποπτεύομαι ότι θέλει να επικεντρώσει την κρίση σε έναν στόχο πιο κοντά του. Ενώ ο Ερντογάν είναι γεμάτος λεονταρισμούς, η Τουρκία εξακολουθεί να υποφέρει από υλικοτεχνικά δεινά και οι ατελείωτες εκκαθαρίσεις του έχουν επηρεάσει την επιχειρησιακή ικανότητα του ναυτικού. Υποψιάζομαι ότι η πραγματική κρίση θα έρθει πιο κοντά στη στεριά και θα εμπλέξει τον στρατό”.
Ως προς τις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ο Αμερικανός αναλυτής τονίζει ότι “το πρόβλημα δεν είναι η Τουρκία ως χώρα, αλλά ο Ερντογάν και το τι έχει κάνει με την Τουρκία. Εν τέλει, η Τουρκία πρέπει να καταλάβει ότι πρέπει να ζει εντός των συνόρων της και να είναι υπεύθυνη για την κακοδιαχείρισή της. Ωστόσο, υπάρχει λόγος αισιοδοξίας. Ο Ερντογάν προσπάθησε να ‘αναθρέψει μια θρησκευτική γενιά’, αλλά αυτό που έδειξε σε πολλούς νεαρούς Τούρκους είναι ότι οι πολιτικοί που τυλίγονται με τον μανδύα της θρησκείας το κάνουν συχνά για να κρύψουν τη δική τους διαφθορά. Όπως οι Ιρανοί αντιστέκονται σε ό,τι τους έκαναν οι αγιατολάχ, έτσι και οι Τούρκοι θα αντισταθούν κάποτε σε αυτό που έκανε στην Τουρκία ο Ερντογάν και η θρησκευτική ερμηνεία, η οποία είναι εμπνευσμένη από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Μέχρι εκείνη την ημέρα, η Ευρώπη πρέπει να είναι σε επιφυλακή και να είναι έτοιμη να υπερασπιστεί κάθε τετραγωνικό χιλιοστό της επικράτειάς της”.
Εργαλειοποίηση του σεισμού
Η Τουρκία έχει δεχτεί το χειρότερο χτύπημα του Εγκέλαδου στην ιστορία της εδώ και λίγες μέρες. Οι δύο καταστροφικοί σεισμοί άνω των 7 Ρίχτερ και οι δεκάδες μετασεισμοί που έφτασαν ακόμα και τα 6,5 Ρίχτερ έχουν παραλύσει τη χώρα και ισοπέδωσαν την Αντιόχεια, την Αλεξανδρέττα και άλλες περιοχές. Το άρθρο 119 του Συντάγματος της Τουρκίας παρέχει στον Τούρκο πρόεδρο την ευχέρεια κήρυξης του συνόλου ή μέρους της τουρκικής επικράτειας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση φυσικής καταστροφής. Ο Ερντογάν κήρυξε τις 10 πόλεις και τους όμορους δήμους σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης (αυτό μένει να επιβεβαιωθεί από τη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας). Θα μπορούσε όμως να κηρύξει και όλη τη χώρα και έτσι να καθυστερήσει κατά το δοκούν τις εκλογές, ιδιαιτέρως στον απόηχο των γιγαντιαίων αντιδράσεων. Ο Ρούμπιν δεν το αποκλείει και δηλώνει: “Μπορεί να είναι πολύ νωρίς για κάτι τέτοιο, όμως αν οι Τούρκοι απογοητευτούν με την αντίδραση του Ερντογάν στον σεισμό, θα περίμενα κάποια δικαιολογία για την καθυστέρηση των εκλογών. Με απλά λόγια, ο Ερντογάν θα έχει πρόβλημα να ανταγωνιστεί τον εαυτό του και έτσι θα αναζητήσει οποιαδήποτε δικαιολογία για να καθυστερήσει τις εκλογές ή, τουλάχιστον, να αποτρέψει τυχόν χαρισματικούς αντιπάλους να είναι υποψήφιοι”. Αξίζει μία υπενθύμιση πάνω σε αυτό, ότι η καταδίκη του Εκρέμ Ιμάμογλου, η οποία θα του απαγορεύσει να ασχοληθεί με την πολιτική ή τουλάχιστον να κατέβει στις επόμενες εκλογές δεν έχει ακόμα τελεσιδικήσει.
Ως προς το damage control αυτό ήδη ξεκίνησε, καθώς από το μεσημέρι της Τετάρτης έχει μειώσει την πρόσβαση στο Twitter, κάτι το οποίο επεσήμανε και ο Ρούμπιν, λέγοντας ότι αυτό αποτελεί παραδοσιακή στρατηγική του Ερντογάν, μιας και αποτελεί έναν από τους κύριους μηχανισμούς με τους οποίους οι Τούρκοι διαδίδουν ειδήσεις. Σύμφωνα με τον Ρούμπιν ο Τούρκος πρόεδρος θα αρνηθεί το πρόβλημα και θα αποτρέψει οποιαδήποτε αναφορά για αυτό. “Όποιος δημοσιογράφος αμφισβητεί την προσέγγισή του θα καταλήξει στη φυλακή για προσβολή του προέδρου. Υποψιάζομαι επίσης ότι ο Ερντογάν θα χρησιμοποιήσει την κρίση για να παραγκωνίσει το HDP, το κύριο κουρδικό κόμμα”.
Ερντογάν στοχεύει στην προσάρτηση των κατεχομένων
Ο Ερντογάν απέρριψε την κυπριακή βοήθεια, πριν την κάνει αργότερα δεκτή. Όλες οι χώρες της Δύσης τις οποίες προσέβαλε, έστειλαν βοήθεια. Στις δηλώσεις του την Τετάρτη το απόγευμα ο Τούρκος πρόεδρος ανέφερε μόνο το Αζερμπαϊτζάν, τη Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ, το Κατάρ, Κουβέιτ ως τις χώρες που απέστειλαν βοήθεια στην Τουρκία προκαλώντας τη μήνη του κόσμου που τουίταρε φωτογραφίες του ελληνικού, του πολωνικού και των λοιπών ευρωπαϊκών συνεργείων που βγάζουν ανθρώπους από τα συντρίμμια. Ο Ρούμπιν θεωρεί ότι κάτι τέτοιο, κανονικά θα έπρεπε να αλλάξει τον τρόπο προσέγγισης του Ερντογάν: “Θα έπρεπε. Κάθε χώρα ή κυβέρνηση που έχει απειλήσει η Τουρκία έχει προσφέρει τη βοήθειά της σηματοδοτώντας ότι το πρόβλημά τους είναι με τον Ερντογάν και όχι με τους Τούρκους. Όμως, η πρότερη απόρριψη της κυπριακής βοήθειας από τον Ερντογάν δείχνει ότι στο βάθος του, ο Ερντογάν παραμένει ένας μικρόψυχος άνθρωπος, πρόθυμος να αφήσει τους Τούρκους να υποφέρουν για να ικανοποιήσει το μίσος του”. Και συμπληρώνει αναφερόμενος στην Κύπρο: “Ο Ερντογάν δεν πρόκειται να αλλάξει. Στοχεύει στην προσάρτηση. Το πρόβλημα δεν ήταν ποτέ η ανθρωπιά των Κυπρίων”.
Για τον Ρούμπιν θα ήταν αφελές για Ευρωπαίους διπλωμάτες να πιστεύουν ότι αυτός ο σεισμός θα αλλάξει τον Ερντογάν. Το πρόβλημα του Τούρκου ηγέτη δεν είναι κάποιο παράπονο, αλλά η ιδεολογία του”.
