ΑΦΡΙΚΗ: Η ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΗ ΗΠΕΙΡΟΣ ΚΑΤΕΧΕΙ ΜΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΡΩΤΟΤΥΠΙΑ. ΠΑΡΟΛΟ ΠΟΥ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΤΗΣ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΔΥΟ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΠΟΤΑΜΙΑ-Ο ΠΟΤΑΜΟΣ ΝΕΙΛΟΣ 6400 ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΩΝ ΚΑΙ Ο ΠΟΤΑΜΟΣ CONGO RIVER- ΠΑΣΧΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΞΗΣ ΠΑΡΑΔΟΞΟ: ΤΗΝ ΕΛΛΕΙΨΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΜΕΣΑ ΣΕ ΔΥΝΗΤΙΚΑ ΑΦΘΟΝΕΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ.
Της Αντωνίας Πατσίδου.
Παρά το μικρό αριθμό μεγάλων ποταμών, όπως το Κονγκό και του Νείλου, 21 από τις πλέον άνυδρες χώρες σε όλο τον κόσμο βρίσκονται στην Αφρική. Η Αφρική είναι η λιγότερο αναπτυγμένη Ήπειρος στον πλανήτη σε σχέση με την υποδομή των υδάτινων πόρων και η ανάγκη για υποδομή είναι αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε.
Σύμφωνα με το Stockholm International Water Institute (SIWI) μόνο το 36 τοις εκατό του πληθυσμού στην Αφρική έχει πρόσβαση σε βασικές εγκαταστάσεις υγιεινής ενώ περίπου 288 εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε ασφαλές πόσιμο νερό. Οι αριθμοί από το 2004 δείχνουν επίσης ότι τα άτομα που ζουν σε αγροτικές περιοχές είναι σε πολύ χειρότερη θέση από τους ομολόγους του των αστικών: μόνο το 26 τοις εκατό των Αφρικανών αγροτών έχουν επαρκή πρόσβαση, σε σύγκριση με 55 τοις εκατό των κατοίκων της πόλης. Τα εμπόδια στην παροχή καθαρού νερού στην υποσαχάρια Αφρική, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, οφείλονται στην αύξηση του πληθυσμού, στη σχετικά χαμηλή προτεραιότητα που δίδεται στην διαχείριση της ύδρευσης και αποχέτευσης, καθώς και στην αδυναμία των συστημάτων υδροδότησης.
-
Στην Κένυα, μία από τις χειρότερα πληγείσες χώρες, πέντε εκατομμύρια άνθρωποι χρειάζονται άμεσα φαγητό και ο αριθμός αυτός αυξάνεται μέρα με τη μέρα. Η κατάσταση παραμένει απελπιστική, αφού την ξηρασία διαδέχονται οι πλημμύρες, καταστρέφοντας ολοκληρωτικά τα λιγοστά υπάρχοντα των ανθρώπων. Η αποκατάσταση θα εστιάσει στην παροχή σπόρων, στην αντικατάσταση των χαμένων ζώων και στη δημιουργία αρδευτικών συστημάτων και αποθηκευτικών χώρων υδάτων, ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα μακροπρόθεσμα και αποτελεσματικά.
-
Στο Μπουρούντι, μία χώρα που μαστίζεται από χρόνιες συρράξεις και τον ιό του AIDS και όπου το 90% του πληθυσμού εξαρτάται από την γεωργία, η κατάσταση σε ορισμένες περιοχές είναι κρίσιμη.
-
Στην Τανζανία η έλλειψη τροφίμων είναι έντονη, όπου σχεδόν 3,8 εκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν από την επισιτιστική κρίση.
-
Στη Δημοκρατία της Σομαλιλάντ, η μεγαλύτερη ανάγκη είναι η διανομή φαγητού, φαρμάκων και η παροχή νερού.
-
Στην Ουγκάντα και στην Αιθιοπία οι στόχοι παραμένουν οι ίδιοι: παροχή νερού, τροφίμων και φαρμάκων αλλά και η προετοιμασία του πληθυσμού για παρόμοιες μελλοντικές έκτακτες ανάγκες.
ΠΟΛΕΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΡΟ-ΘΕΡΜΕΣ ΖΩΝΕΣ
Πως τα προβλήματα ανεφοδιασμού στο νερό επιδρούν στις σχέσεις μεταξύ των κρατών;
Στο γεωπολιτικό επίπεδο, το νερό συνιστά σαφώς πηγή συγκρούσεων μεταξύ κρατών ή και πηγή εντάσεων στο εσωτερικό του ίδιου του κράτους. Σ' αυτή την περίπτωση μπορεί να επιφέρει πολιτικές αναταραχές , όταν ο ανεφοδιασμός μειώνεται ή όταν το κόστος ξαφνικά αυξάνεται. Για παράδειγμα , η έκρηξη της τιμής του νερού προκάλεσε μια αγροτική εξέγερση στην κορδιλιέρα της Βολιβίας την άνοιξη του 2000. Κυρίως, όμως , οι αντιπαραθέσεις που συνδέονται με την κατανομή και χρήση υδάτινων πόρων αναφύονται μεταξύ κρατών.
Περισσότερες από 200 ποτάμιες δεξαμενές υφίστανται παγκόσμια.
Σήμερα βρίσκονται σε ισχύ περίπου 300 συνθήκες στον τομέα της διαχείρισης των υδάτων. Η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1997 περί του «δικαίου για τη χρησιμοποίηση των παγκόσμιων υδάτινων ρευμάτων με σκοπούς διαφορετικούς από εκείνους της ναυσιπλοΐας» επέτρεψε να περάσουμε σε ένα επόμενο στάδιο, συνδέοντας πιο στενά το δίκαιο της διαχείρισης των παγκόσμιων υδάτινων πόρων με το δίκαιο των θαλασσών. Ο πόλεμος για το νερό σύμφωνα με έκθεση των Ηνωμένων Εθνών είναι πιθανό να ξεσπάσει σε περιοχές όπου τα ποτάμια και οι λίμνες είναι κοινά σε περισσότερες από μία χώρα.
ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ.
Η κατανομή των υδάτων του Γιάρμουκ και του Ιορδάνη συνταράζει το Ισραήλ και την Παλαιστίνη , τη Συρία και την Ιορδανία, χώρες που εμφανίζονται μεταξύ των πιο φτωχών του κόσμου σε υδάτινες πηγές. Το Ισραήλ, που είναι προικισμένο με ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης υδάτων, εμφανίζεται , παρ' όλα αυτά , εξαρτημένο από τους γείτονες του για ένα μέρος της τροφοδοσίας του σε νερό. Στο πέρασμα δεκαετιών, αυτή η αχίλλειος πτέρνα έχει γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους πολιτικούς του αντιπάλους και καθιστά το πρόβλημα του νερού πάντοτε παρόν στους πολιτικούς υπολογισμούς και τις διπλωματικές διαπραγματεύσεις του Τελ-Αβίβ. Από την άλλη, το Ισραήλ ελέγχει τη διανομή του νερού των περιοχών δυτικά του Ιορδάνη , από την οποία εξαρτώνται οι Παλαιστίνιοι. Το πρόβλημα του νερού που αφορά τόσο την οικιακή χρήση όσο και εκείνη της γεωργικής παραγωγής των παλαιστινιακών περιοχών βρίσκεται στο κέντρο των διαπραγματεύσεων και εντάσεων μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης.
ΤΟΥΡΚΙΑ.
Όχι μακριά από εκεί, η χρήση των υδάτων του Ευφράτη αποτελεί την αιτία μιας διένεξης που φέρει σε αντιπαράθεση την Τουρκία, τη Συρία και το Ιράκ. Αυτή η διένεξη γεννήθηκε με την έναρξη ενός φιλόδοξου σχεδίου της Άγκυρας για τη διαχείριση των υδάτων, το 1980 που περιελάμβανε γενικότερα την κατασκευή ενός φράγματος στον Ευφράτη. Η Τουρκία εκμεταλλεύεται αυτό το μείζον πλεονέκτημα σε διάφορες πολιτικές στοχεύσεις της , για παράδειγμα , πιέζοντας τη Συρία να εγκαταλείψει την υποστήριξη που παρέχει στο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK). Το φράγμα είναι χτισμένο σε όλη την κοιλάδα του ποταμού Τίγρη και μια βαθιά δεξαμενή συσσωρεύετε πίσω της ενώ 15.000-20.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να επανεγκατασταθούν. Εξ'αρχής υπήρξαν φόβοι ότι το φράγμα θα γίνει ένα διεθνές σημείο ανάφλεξης – μεταξύ των χωρών Τουρκία- Συρία και Ιράκ – που λαμβάνει λιγότερο νερό. Για τις τρομοκρατικές ομάδες το νερό αντιπροσωπεύει μια δυνητική πηγή απειλής. Μια συστηματική επιχείρηση μόλυνσης του πόσιμου νερού θα μπορούσε, πράγματι, να έχει καταστροφικές επιπτώσεις στους πληθυσμούς που θα θεωρούνταν στόχος, ειδικότερα σε ζώνες μεγάλης πληθυσμιακής πυκνότητας.
ΕΛΛΑΔΑ. Στη χώρα μας πρόβλημα επάρκειας νερού έχουν τα νησιά, οι παράκτιες περιοχές και οι πόλεις.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ.
Ύδρευση της πόλης: 50% από Αλιάκμονα, 30% από Αραβησσό, 20% από γεωτρήσεις. Δεν υφίσταται κανένα πρόβλημα επάρκειας ή ποιότητας νερού. Υπάρχουν προβλήματα απωλειών δικτύου και εξοικονόμησης νερού. Κατανάλωση 250.000 μ3/ημέρα σε 1.100.000 καταναλωτές. 1.800 Κm δίκτυο διανομής. Αν και το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας του πλανήτη μας καλύπτεται από νερό, μονάχα ένα ελάχιστο ποσοστό είναι πόσιμο. Η ρύπανση ή η κακή χρήση περιορίζουν ακόμα περισσότερο το διαθέσιμο νερό. Το ένα πέμπτο του πληθυσμού της γης δεν έχει καθαρό νερό να πιει. Είναι χρέος όλων μας να βοηθήσουμε στην επάρκεια νερού.
Ας μη χάνουμε χρόνο λοιπόν.
Ευχαριστούμε για τα στοιχεία για Μέση Ανατολή: τον Γιώργο Σπυρόπουλο διεθνολόγο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Για τις φωτογραφίες για Αφρική, τους Γιατρούς χωρίς Σύνορα.
