Το ενεργειακό «3+1» θα αποτελούσε θετικότατη εξέλιξη μετά την απόσυρση της στήριξης των ΗΠΑ από το (ανεδαφικό) σχέδιο του αγωγού EastMed, αλλά ο ελληνικός στόχος δεν επετεύχθη.
Γράφει ο Αλέξανδρος Τάρκας,
Τα αποτελέσματα της συνόδου κορυφής Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ επιβεβαιώνουν την τριμερή βούληση πολιτικής συνεργασίας και κοινής πορείας σε ενεργειακά προγράμματα, εξισορροπώντας τη νέα στρατηγική της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή, αλλά δεν δικαιώνουν τις παλαιότερες μεγάλες προσδοκίες και μεγαλεπήβολους στόχους. Χωρίς να παραγνωρίζει κανείς τις δυσκολίες, το καλό πρέπει να συγκρίνεται μόνο με το καλύτερο.
Μεγάλο ερωτηματικό της -κατά τ’ άλλα- θετικής πορείας παραμένει η δυνατότητα ουσιαστικής συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες σε κορυφαίο επίπεδο και με έμφαση στον κλάδο της ενέργειας. Το περσινό καλοκαίρι, η ελληνική κυβέρνηση ήλπιζε ότι μια τηλεδιάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών των τριών χωρών με τον Αμερικανό ομόλογό τους, Αντ. Μπλίνκεν, θα άνοιγε το δρόμο για -δια ζώσης- συνάντηση μέχρι τα τέλη του 2022 και την υιοθέτηση συγκεκριμένης -τετραμερούς πια- ενεργειακής ατζέντας. Το ενεργειακό «3+1» θα αποτελούσε θετικότατη εξέλιξη μετά την απόσυρση της στήριξης των ΗΠΑ από το (ανεδαφικό) σχέδιο του αγωγού EastMed, αλλά ο ελληνικός στόχος δεν επετεύχθη.
Φέτος, πριν και μετά τις εκλογές της 25ης Ιουνίου, ορισμένοι κυβερνητικοί παράγοντες στην Αθήνα νόμισαν πως η αναβάθμιση του «3+1» θα επιτευχθεί μάλλον εύκολα και χωρίς δικό τους κόπο και προσπάθειες. Το κλειδί ήταν η σχεδιαζόμενη πρωτοβουλία του βοηθού υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ για θέματα Ενεργειακών Πόρων, Τζέφρεϊ Πάιατ (ευρέως γνωστός για την πρεσβευτική θητεία του στην Αθήνα), για συνάντηση των υπουργών Ενέργειας των τεσσάρων χωρών στην ελληνική πρωτεύουσα στα τέλη του καλοκαιριού. Οι διαβουλεύσεις τους θα άνοιγαν το δρόμο για την επίλυση αρκετών εκκρεμοτήτων, ώστε να πραγματοποιηθεί συνάντηση και των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και ΗΠΑ στη Νέα Υόρκη, με την ευκαιρία της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ, εντός του Σεπτεμβρίου. Πλέον, ελπίζεται ότι οι τέσσερις υπουργοί Ενέργειας θα συνεδριάσουν, το αργότερο, μέσα στον Οκτώβριο, αλλά δεν υπάρχει προγραμματισμός ως προς τους υπουργούς Εξωτερικών. Σημειώνεται ότι ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτης δεν κατάφερε να έχει -ούτε ολιγόλεπτη- συνάντηση γνωριμίας με τον κ. Μπλίνκεν κατά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, στο Βίλνιους (11-12 Ιουλίου). Στις αρνητικές εξελίξεις, πρέπει να συνυπολογιστούν οι καθυστερήσεις της Λευκωσίας στην κατασκευή χερσαίου τερματικού σταθμού LNG και πλωτής μονάδας αεριοποίησης.
Με αυτά τα δεδομένα (και σε μια περίοδο που η Ουάσιγκτον εστιάζει σε άλλες πτυχές του «3+1», όπως η κυβερνοασφάλεια και η «πράσινη ναυτιλία»), προκαλεί ενδιαφέρον το ενδεχόμενο συγκρότησης καινούριων «3+1», ξεχωριστά, με τη Σαουδική Αραβία και την Ινδία στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας. Ασφαλώς, σε αντίθεση με τις συνήθεις υπερβολικές διαρροές στην Αθήνα, πρόκειται για μια -ακόμα- πάρα πολύ θεωρητική συζήτηση, ενώ δεν εξετάζεται η ένταξη των υδρογονανθράκων στους όποιους προσεχείς σχεδιασμούς. Σε κάθε περίπτωση, το ελπιδοφόρο στοιχείο είναι ότι οι δημόσιες δηλώσεις του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπ. Νετανιάχου για την πιθανότητα επαφών με το Ριάντ και το Νέο Δελχί βρίσκονται σε ευθυγράμμιση με το σχεδιασμό της Ουάσιγκτον. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, σχετικές αμερικανοϊσραηλινές συζητήσεις είχαν διεξαχθεί στις αρχές του 2023, αλλά το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν προβλέπει εξελίξεις σε σύντομο χρονικό διάστημα ούτε και ευνοεί τη μεγάλη δημοσιότητα ως προς τη Σαουδική Αραβία. Είναι χαρακτηριστικό ότι, λόγω της ευαισθησίας του συγκεκριμένου ζητήματος, η Ουάσιγκτον απέφυγε να ανταποκριθεί και σε προτάσεις του κ. Νετανιάχου για ταχύτερο προγραμματισμό διπλής συνάντησης των υπουργών Ενέργειας και Εξωτερικών του «3+1».
Ως προς την Ινδία, οι πρόσφατες συνομιλίες του κ. Μητσοτάκη με τον πρωθυπουργό Ν. Μόντι δεν πρόσφεραν κάτι χειροπιαστό ως προς την ενεργειακή συνεργασία (διμερώς ή στην εκδοχή «3+1»), αλλά επιβεβαίωσαν την προετοιμασία -σε υπηρεσιακό επίπεδο- για την ενίσχυση της συνεργασίας στο ναυτιλιακό τομέα και τη θαλάσσια ασφάλεια.
(Ο Αλέξανδρος Τάρκας είναι Εκδότης του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη- Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Δημοκρατία»)
